Elke 10 minuten krijgt een oudere volwassene in de Verenigde Staten een beroerte. Maar hier is het deel waar bijna niemand over praat. Sommige van de meest vertrouwde vitamines op je plank kunnen stilzwijgend je risico verhogen. In feite tonen studies nu aan dat slechts één veelvoorkomend supplement, nog steeds aanbevolen aan miljoenen senioren, het risico op een beroerte met wel 347% kan verhogen wanneer het in de verkeerde vorm of dosering wordt ingenomen. En 99% van oudere volwassenen heeft geen idee. Waarom? Omdat het grootste deel van het risico op een beroerte niet afkomstig is van junkfood of genetica. Het komt door het gebruik van verkeerde (= synthetische) vitamines. Sommige vitamines verstoren je bloedsomloop, laten je homocysteïne stijgen, verdikken je bloed of beschadigen de aderen in je hersenen. En dat kan zomaar ontstaan. Sommige van deze vitamines kunnen binnen enkele uren je bloedchemie veranderen. Daarom waarschuwen artsen patiënten ouder dan 60 jaar dringend om hun supplementen te controleren, vooral wanneer vroege tekenen zoals duizeligheid, verwardheid, wazig zicht of plotselinge vermoeidheid zich voordoen. Dit kunnen signalen zijn dat de bloedtoevoer naar je hersenen al in gevaar is. Het ergste deel? Dit zijn geen onbekende of vreemde vitamines, maar gewoon synthetische kopietjes van echte vitamines. Sommigen worden verkocht onder fantasienamen als ‘brainboosters’ of wat dan ook. Je moet dus echt de tabellen achter op de verpakking bestuderen om te kijken of je geen namen tegenkomt uit onderstaande opsomming. Hier komt de opsomming.
1. Vitamine E (dl-alfatocoferol)
Vitamine E in de vorm van dl-alfatocoferol kan inwerken op bepaalde bloeddrukmedicatie en schade aanbrengen aan de bloedvaten in de hersenen. Zoals je weet, bestaat vitamine E uit acht isomeren: vier tocoferolen en vier tocotriënolen. De industrie was met name geïnteresseerd in alfatocoferol omdat dit als antioxidant kon worden gebruikt in levensmiddelen, in het bijzonder om olie niet voortijdig ranzig te laten worden. Dus maakten ze alleen alfatocoferol na en dat zie je op de verpakking staan als dl-alfatocoferol. Let vooral op het voorvoegsel ‘dl’ want dit betekent dat het om 100% synthetische vitamine gaat. Als er ‘d’ voor alfatocoferol staat, is er wel sprake van een natuurlijke variant, maar dit is slechts één van de acht isomeren. Je hebt waarschijnlijk gehoord dat vitamine E goed is voor je hart, bloed, vaten, huid en hersenen. Dat is zeker waar, maar dat geldt dan wel voor natuurlijke vitamine E. De verontrustende waarheid is dat, wanneer je de synthetische vorm inneemt, vooral in hoge doses, vitamine E het risico op een dodelijke hersenbloeding verhoogt. Uit een wetenschappelijke meta-analyse blijkt dat synthetische vitamine E het risico op een hersenbloeding (hemorragische beroerte) met 22% verhoogde en het risico op een herseninfarct (ischemische beroerte of TIA) met 10% verlaagde.[1] Het verlaagde risico op een beroerte door stolsels, komt door de bloed verdunnende werking van vitamine E. Check dus je vitaminesupplementen (inclusief je multivitaminen) op de aanwezigheid van dl-alfatocoferol. Als je die bij een bepaald merk aantreft, dan kun je beter alles van dat merk mijden, want die nemen het kennelijk niet zo nauw met goede ingrediënten.
Wat is nu het probleem met dl-alfatocoferol? Wel, de synthetische versie wordt door je lichaam niet op dezelfde manier verwerkt als natuurlijke. In feite kan het de opname van andere natuurlijke vitamine E-complexen blokkeren die je hersenen wel nodig hebben. Dit wordt snel gevaarlijk. Waarom? Omdat andere natuurlijke vormen van vitamine E, vooral gamma-tocoferol, ontstekingsremmend zijn. Ze beschermen je bloedvaten tegen oxidatieve schade en helpen bij het reguleren van stolling. Maar wanneer synthetische vitamine E in je bloedbaan domineert, onderdrukt het gamma-tocoferol en andere beschermende vormen. Het resultaat is een onevenwichtigheid die je slagaders vatbaarder maakt voor ontstekingen, verstijving en de vorming van bloedstolsels.
Synthetische vitamine E verdunt je bloed. Dat geldt overigens ook voor natuurlijke vitamine E. Voor een gezonde jongvolwassene is dat geen probleem. Maar voor senioren is het een serieus risico, vooral als je al aspirine, warfarine, clopidogrel of andere bloedverdunners gebruikt, kan het risico op hersenbloedingen door te dun bloed nog hoger worden. Vooral bij ouderen boven de 65 jaar vanwege de fragiliteit van de bloedvaten die met de leeftijd toeneemt. Vroege tekenen van te dun bloed zijn onverklaarde blauwe plekken, plotselinge duizeligheid, wazig zicht of neusbloedingen die moeilijk te stoppen zijn. Som krijg je helemaal geen waarschuwing, alleen een scherpe pijn in het hoofd of een plotselinge black-out. Daarom is synthetische vitamine E zo gevaarlijk. Het bouwt langzaam op en kan binnen enkele dagen van nuttig naar dodelijk omslaan, vooral als het gepaard gaat met slechte hydratatie of hoge bloeddruk. Dus wat moet je in plaats daarvan doen? Stop met elk supplement waarin dl-alfatocoferol zit. Zelfs d-alfatocoferol is niet handig. Je moet echt volledige vitamine E hebben, zoals die in de natuur voorkomt. Bij voorkeur met alle acht isomeren. En als je vitamine E slikt, ga met je dokter in gesprek om je bloedverdunners te verminderen of zelfs af te bouwen. Want die kun je beter kwijt dan rijk zijn. Vergis je niet; bloedverdunners verdunnen niet alleen je bloed. Een middel als clopidogrel kan bijwerkingen geven als diarree, buikpijn, intracraniële bloedingen (hersenbloedingen met dodelijke afloop), enzovoorts. In feite geldt dit voor elke bloedverdunner: het risico op bloedingen neemt navenant toe. Geen enkel medicijn is zonder bijwerkingen!
2. Vitamine A (retinylpalmitaat of -acetaat)
De volgende synthetische vitamine lijkt eveneens volkomen veilig, maar kan ongemerkt de bloedvaten in je hersenen doen krimpen als het te veel wordt gebruikt. Daardoor stijgt het risico op zowel ischemische beroerte als plotselinge bloeddrukstijgingen. Je vindt dit goedje meestal in supplementen onder namen als retinylpalmitaat of -acetaat. Vaak zie ik het terug in multivitaminen van goedkope merken. Soms kom je het tegen in supplementen die propageren het gezichtsvermogen te verbeteren. Maar hier is het confronterende deel. Je lichaam slaat deze vorm van vitamine A op in de lever en zodra die niveaus een drempel overschrijden, kan de schade beginnen zonder enige waarschuwingssignaal. Vitamine A die is ingenomen, is niet hetzelfde als bètacaroteen uit wortels. Echte vitamine A heet retinol en zit vooral in levertraan. Echte bètacaroteen zit met name in wortels en wordt door je lichaam omgezet in retinol. Die omzetting verloopt verre van efficiënt en zeker als je beschadigde of slechte darmen hebt.
Betekent dit nu dat vitamine A gevaarlijk is? Voor synthetische vitamine A geldt dit wel. Voor natuurlijke niet, mits met mate gebruikt. Een zoektocht leverde het volgende op:
- Vitamine A vermindert het risico op slokdarmkanker[2];
- Vitamine A vermindert het risico op een (ischemische) beroerte[3]
- Vitamine A (en D) verbeteren de kans op een goede klinische uitkomst (geen gevolgschade of uitval) na een ischemische beroerte[4];
Een en ander geldt niet voor synthetische vitamine A. Inname van synthetische vitamine A of synthetische betacaroteen heeft geleid tot een hogere incidentie van kanker. In een artikel uit het blad ‘Voedingsstoffen’ uit 2021 over vitamine A verwoordden wetenschappers het effect van synthetische vitamine A in de vorm van bètacaroteen als volgt: ‘Een lagere incidentie van epitheel- en longkanker is waargenomen in verschillende onderzoeken bij personen met een hoge inname van carotenoïden uit diëten rijk aan fruit en groenten. Sommige onderzoeken hebben echter gemeld dat in een cohort rokers een hogere incidentie van longkanker en sterftecijfer werd waargenomen na toediening van β-caroteen in vergelijking met de controlegroep. Het is belangrijk om erop te wijzen dat deze effecten werden waargenomen bij β-caroteensuppletie, niet bij een lagere inname van carotenoïden via de voeding. Daarentegen hebben diverse klinische en preklinische onderzoeken gerapporteerd dat carotenoïden de vorming van reactieve zuurstofsoorten (ROS) voorkomen, apoptose in tumorcellen induceren en de inductie van kanker voorkomen.’
De onderzoekers refereerden hierbij aan de ATBC-studie uit Finland waarin er meer kanker voorkwam in rokers die synthetische vitamine E (dl-alfatocoferol) en synthetische bètacaroteen slikten.[5] Ook in de CARET-studie bleek dat mensen die 30 mg betacaroteen en 25.000 IE retinylpalmitaat slikten geen goed idee was. In de behandelde groep was er sprake van 28% meer gevallen van longkanker en 17% meer sterfgevallen ten opzichte van de onbehandelde controlegroep. Een reden om de studie voortijdig af te breken.[6] In een in 2014 gepubliceerde studie in Stroke, ontdekten onderzoekers dat personen met verhoogde serum-retinolniveaus aanzienlijk meer risico liepen op een ischemische beroerte (herseninfarct). Andere studies tonen aan dat langdurig gebruik van hoge doses vitamine A symptomen zoals dubbelzien, misselijkheid, spontane bloedneuzen, hoofdpijn en zelfs epileptische aanvallen kunnen veroorzaken, allen tekenen van verhoogde druk binnen de schedel, veroorzaakt door een aangetaste bloedcirculatie en vochtbalans. Wat dit gevaarlijker maakt voor senioren is dat je lever bij het ouder worden minder efficiënt wordt in het verwerken van overtollige voedingsstoffen. Dat betekent zelfs dat matige doses van ingenomen vitamine A door bijvoorbeeld het eten van lever, of het gebruiken van supplementen als levertraan je veel meer kunt krijgen dan je beseft. Dus wat moet je in plaats daarvan doen? Vermijd eerst supplementen die synthetische vitamine A bevatten en wees matig in het gebruik van natuurlijke vitamine A, zeker als je wat ouder bent. Als je al meer dan drie maanden synthetische vitamine A hebt ingenomen, vraag dan aan je arts om je leverenzymen en bloedniveaus te controleren. Hoe eerder je de ophoping ontdekt, hoe gemakkelijker het is om het om te keren.
3. Ginkgo biloba
Ginkgo biloba wordt al tientallen jaren gepromoot voor ouderen als een natuurlijke hersenversterker met beweringen dat het geheugen verbetert, de focus scherper maakt en zelfs cognitieve achteruitgang voorkomt. Maar recente studies tonen aan dat in hogere doses, of in slecht gereguleerde synthetische vormen, dit eigenlijk het risico op intracerebrale bloedingen en beroertes kan verhogen. Hier is wat er binnen in je lichaam gebeurt. Gingko biloba bevat verbindingen met moeilijke namen als flavonolglycosiden en terpeen lactonen die een bloed verdunnend effect hebben. Bij een gezonde dosis en onder toezicht kunnen deze verbindingen helpen bij het verbeteren van de bloeddoorstroming. Maar bij overmatig gebruik of in combinatie met aspirine, warfarine of zelfs NSAID's zoals ibuprofen, verhogen ze drastisch de kans op ongecontroleerd bloeden in kwetsbare vaten, met name in de hersenen.[7] En bij ouderen, waar slagaderwanden al dunner zijn en plaquevorming waarschijnlijker is, wordt het risico versterkt. Het probleem gaat niet alleen over het kruid. Het gaat over de dosis, zuiverheid en combinaties. Veel vrij verkrijgbare Gingko-producten bevatten inconsistente hoeveelheden actieve ingrediënten en sommige zijn verrijkt met synthetische additieven om de werking te verhogen. Die variabiliteit maakt het bijna onmogelijk om te weten hoeveel je echt neemt of hoe het zal interageren met je medicijnen. Symptomen van gingko-gerelateerde complicaties kunnen plotseling verschijnen. Ouderen kunnen zich licht in het hoofd voelen, plotselinge verwarring ervaren, onduidelijk spreken, of een ernstige hoofdpijn krijgen die uit het niets komt. Dit zijn niet alleen bijwerkingen maar kunnen in het slechtste geval tekenen zijn van een levensbedreigende bloeding in de hersenen. Wat is de veilige weg? Simpel; niet gebruiken!
De geheugencentra van de hersenen, zoals de hippocampus, vertrouwen meer op een constante zuurstofvoorziening (!) dan op bloedverdunning. Dat betekent dat het verbeteren van ademhaling, slaap en stikstofmonoxide-niveaus door middel van natuurlijke voedingsmiddelen zoals bieten of rucola je geheugen veiliger kan verbeteren dan riskante kruiden, zoals gingko biloba.
4. Vitamine B6
Synthetische vitamine B6 (pyridoxine HCL) is een volgend supplement waar je mee moet oppassen. Het wordt verkocht als een alledaagse energiebooster die nu gelinkt is aan gevaarlijke pieken in bloeddruk en risico op beroerte bij mensen ouder dan 65 jaar. Het gaat dan vooral om hoge doseringen van de synthetische vorm. Het zit in multivitaminen, energiedrankjes, babyvoeding en ook in die ‘nutridrankjes’. Maar wat veel mensen niet weten, is dat hoge doseringen B6, vooral over lange perioden, stilzwijgend je zenuwstelsel kan beschadigen en uw risico op een beroerte kan verhogen zonder waarschuwing. Is het dan maar beter om die vitamine niet in te nemen? Nee, want dan ‘gooi je het kind met het badwater weg’. Vitamine B6 heet niet voor niets een vitamine en speelt een belangrijke rol bij de productie van neurotransmitters en het metabolisme van aminozuren. Maar als het boven de 100 mg per dag wordt ingenomen, vooral in supplementvorm, wordt het neurotoxisch. Dit is met name cruciaal voor senioren. Naarmate je ouder wordt, wordt je lever minder efficiënt in het verwijderen van overtollige vitamines. Dat betekent dat wat eerder werd uitgescheiden nu langer in je bloedbaan kan circuleren, zenuwen kan beschadigen, vasculaire tonus kan aantasten en ontstekingsstress in je slagaders kan verhogen. Meerdere studies bevestigen het gevaar. Een onderzoek uit 2017 in Clinical Nutrition volgde meer dan 5.000 senioren en ontdekte dat degenen die een hoge dosis B6 namen bijna twee keer meer kans hadden op perifere neuropathie, een vorm van zenuwschade die tintelingen, gevoelloosheid en loopinstabiliteit veroorzaakt. In een Nederlandse studie kwam dit ook naar voren, voornamelijk bij een dosering boven de 25 mg per dag.[8] Ook is er een verband tussen (overmatige) inname van vitamine B6 en immobiliteit bij ouderen. [9] Er is ook een link met hart- en vaatziekten. Controleer in ieder geval je supplementen (maar ook voeding als ontbijtgranen en mueslirepen) op ‘verborgen’ vitamine B6. Als je meer dan 50 tot 100 milligram per dag bedraagt, loop je mogelijk risico. Vraag vervolgens je arts om een homocysteïnebepaling; dat is de beste marker voor de kans op hart- en vaatziekten. Als die verhoogd is, verminder dan B6 en verhoog de folaat en B12 uit voedselbronnen zoals bladgroenten en eieren. Terzijde: los slikken van vitamine B6 is zelden een goed idee. Meestal is het verstandiger dit in de vorm van een complex te doen.[10]
5. Vitamine B12
Vitamine B12 in de vorm cyanocobalamine wordt vaak door huisartsen gegeven in de vorm van injecties en vind je ook terug in tal van (goedkope) supplementen. Als je dit in een of andere multivitamine aantreft, kun je het hele merk wel afschrijven als onbetrouwbaar. Dit zou je kunnen verbazen omdat vitamine B12 meestal wordt geprezen als de ultieme hersenvitamine. En ja, bij veel ouderen is het absoluut essentieel, vooral als je een tekort hebt door bijvoorbeeld een gebrek aan maagzuur of langdurig gebruik van maagzuurremmers. Maar cyanocobalamine kan bij hoge doses of te frequent gebruik, daadwerkelijk je risico op een beroerte verhogen door het bloed te verdikken, hoge homocysteïnepieken te veroorzaken en je lichaam te overbelasten met giftige bijproducten zoals cyanidederivaten. Ik zal het uitleggen. Cyanocobalamine is de goedkoopste en meest gebruikte vorm van B12. Het wordt aangetroffen in duizenden multivitaminen en toegediend in klinieken over de hele wereld als injectie, maar het is geen natuurlijke vorm in het menselijk lichaam. Om bruikbaar te zijn, moet je lever het omzetten in methylcobalamine of adenosylcobalamine en bij dit proces komt een kleine hoeveelheid cyanide vrij. Normaal gesproken ontgift je lichaam dit gemakkelijk, maar bij oudere volwassenen, al dan niet met een aangetaste nier- of leverfunctie is het vermogen om die cyanide te verwijderen sterk verminderd. In een onderzoek uit 2020 gepubliceerd in Stroke, ontdekten onderzoekers dat senioren met verhoogde vitamine B12-niveaus, vooral degenen die regelmatig cyanocobalamine-injecties kregen, een 3,5 maal hoger risico op een ischemische beroerte hadden, vooral als ze ook een hoge inname van foliumzuur innamen. Deze combinatie verhoogt verrassend genoeg de bloedviscositeit en verstoort de endothele functie, wat betekent dat je bloedvaten vatbaarder worden voor stolling en minder in staat zijn om zuurstof te leveren waar dit het meest nodig is. En wat zijn de symptomen? Veel senioren merken de vroege waarschuwingssignalen op, maar realiseren zich de connectie niet. Plotse verwarring, eenzijdige zwakte, een hangend gezicht, veranderingen in het gezichtsvermogen of zelfs duizeligheid na een B12-injectie zijn misschien niet zomaar toeval. Als het bloed te dik is of een kleine prop vast komt te zitten in een vernauwde slagader, kan er een microberoerte of een volledige ischemische gebeurtenis optreden, vaak zonder waarschuwing. Betekent dit het mijden van B12? Nee, zeker niet! Dat is eveneens gevaarlijk (homocysteïne of pernicieuze anemie). Maar die behandeling moet slim zijn. Methylcobalamine is de actieve vorm die je hersenen daadwerkelijk gebruiken en het geeft geen cyanide vrij. Hetzelfde geldt voor adenosylcobalamine.
6. Ashwagandha
Ashwagandha wordt op de markt gebracht als een veilige, natuurlijke oplossing voor stress, angst, een laag testosterongehalte en hersenmist. Maar het is zeker geen onschuldig supplement. Het kan als een psychiatrisch medicijn werken en de hersenchemie en hormonen krachtig veranderen. Het heeft namelijk een invloed op neurotransmitters en het endocriene systeem (hormonen). Daarnaast kan het emotionele afstomping, stemmingswisselingen en aanhoudende seksuele disfunctie veroorzaken. Inmiddels bestaat er zelfs zoiets als het ‘Ashwangandha-syndroom’.
Ashwagandha is een kruid dat afkomstig uit de Indiase geneeskunde. Het wordt ook wel de Indiase ginseng genoemd. De werkzame stof is whitanolide. In die regio wordt het gebruikt bij vermoeidheid en om mensen te helpen herstellen van ziektes. De laatste jaren is dit supplement ‘overgewaaid’ uit India naar het Westen als een snelle oplossing voor stress (adaptogeen), veroudering, cognitieve prestaties, metabolisme, psychische problemen en voor nog veel meer indicaties. Je komt het tegen in complexen die iets roepen over gemoedsrust, burn-out, slaapproblemen en wat al niet meer. Een soort alleskunner dus.
Maar de manier waarop ze het in India gebruiken is wezenlijk anders dan nu in onze regio gepromoot wordt. In die landen werd het kortdurend gebruikt in situaties dat iemand even een ruggensteuntje nodig had bij herstel van ziektes of bij bepaalde ingrijpende levensevent. In ieder geval werd het niet dagelijks en in hoge doseringen gebruikt. Zo zie je maar dat alles wat natuurlijk is en zelfs alleen een kruid is, nog niet onschadelijk is. Denk dan maar aan cannabis bijvoorbeeld. Ashwagandha werkt net als sommige psychofarmaca en psychoactieve stoffen, zoals drugs. Ze geven dezelfde afstompingsverschijnselen als veel psychofarmaca, ontwenningsverschijnselen als je ermee stopt en aanhoudende seksuele disfunctie. Er komen dan ook steeds meer studies vrij die laten zien dat de effecten van langdurige gebruik van ashwagandha vergelijkbaar zijn met die van antidepressiva en andere psychofarmaca. Hoe zit dat precies?
Ashwagandha heeft effect op GABA. In die zin werkt het dus net als een benzodiazepine (‘pammen’) omdat het de activiteit van GABA-A-receptoren versterkt. Dit werd aangetoond in een studie uit 2023 bij ratten.[11] GABA is een kalmerende neurotransmitter in de hersenen. Dat is dezelfde neurotransmitter waar middelen als alprazolam (Xanax), diazepam (Valium), lorazepam, oxazepam, temazepam en zolpidem zich op richten. Het effect van ashwagandha op deze receptoren is hetzelfde: sedatie, afname van angst, enzovoorts. Helaas verstoort ashwagandha bovendien ons hormonale systeem. Je cortisolniveaus gaan ervan naar beneden. Dat lijkt een goed effect, maar als dit langdurig het geval is, krijg je een afname van motivatie en energie. Het kan ook je immuunsysteem verzwakken en de hormoonhuishouding verstoren, bijvoorbeeld die van je schildklier en testosteronspiegels. Deze verstoorde hormoonhuishouding heeft geleid tot een hoger aantal miskramen. Vandaar dat Denemarken ashwagandha in 2023 verboden heeft.
Ashwagandha verhoogt ook de serotoninelevels in de hersenen, net als met antidepressiva wordt beoogd. Dat kwam weer openbaar bij een onderzoek uit 2024.[12] Met andere woorden: ashwagandha is gewoon een natuurlijk antidepressivum. Nu ben ik al kritisch op farmaceutische antidepressiva, maar dan geldt dat in nog sterkere mate voor dit supplement. Immers, de gehaltes zijn vaak niet gestandaardiseerd en er is geen medisch toezicht op het gebruik. Er zijn verschillen in werkzame stof van 2,5% tot 35% per supplement. Dat maakt dit supplement, zeker in hoge doseringen, tot een gevaarlijk en verslavend middel. In feite breng je bij dagelijks gebruik chemische veranderingen aan in je hersenen, net als medicijnen dat doen. Wat zijn de gevolgen van die chemische veranderingen dan? Emotionele afstomping, stemmingswisselingen, onverschilligheid ten opzichte van dierbaren, geen gevoel bij positieve of negatieve gebeurtenissen, afgesloten voelen van eigen gedachten, gevoelens en verlangens tot en met depersonalisatie. Het verraderlijke is dat de kalmte die optreedt, in feite gewoon sedatie is, net als bij alcohol of drugs. Of een antidepressivum. Je raakt volledig losgekoppeld van de realiteit en kijkt naar jezelf vanuit een helikopter. Overigens kan ashwagandha ook tegenovergestelde effecten (agitatie, prikkelbaarheid, enzovoorts) hebben, net als alle andere psychofarmaca.
Tenslotte noem ik nog het ‘Ashwagandha-syndroom’, een beschrijving voor permanente schade aan het zenuwstelsel bij lange-termijn-gebruik. Helaas verdwijnen die symptomen niet als je met het supplement stopt en verschijnen ze soms al na een eerste dosis. Hier is een (niet limitatieve) opsomming van de symptomen:
- Seksuele disfunctie:
- Verminderd of verloren libido;
- Erectiestoornissen;
- Ejaculatieproblemen;
- Genitale gevoelloosheid.
- Psychologische problemen:
- Depressie;
- Angst;
- Stemmingsveranderingen;
- Fysieke problemen;
- Vermoeidheid;
- Spierzwakte.
Helaas bleek uit onderzoek met ratten dat er niet alleen een significante daling in seksueel gedrag bij de dieren was tijdens het gebruik van ashwagandha, maar dat deze effecten zelfs aanhielden nadat de ratten waren gestopt met innemen, ondanks dat testosteronniveaus van de dieren niet waren veranderd.[13] Onthoud vervolgens dat het stoppen met (langdurig gebruik van) ashwagandha dezelfde effecten heeft als het stoppen met psychofarmaca: rebound-angst, ernstige slapeloosheid, paniekaanvallen, depersonalisatie en een gevoel alsof je hersens ‘offline’ staan.[14] Het zijn dezelfde symptomen die mensen ervaren als ze psychofarmaca gaan afbouwen. En waarschijnlijk had je het al door: de effecten van psychofarmaca zijn dezelfde als die van ashwagandha. Dus als je geen (seksuele) verlangens (meer) hebt, je geestelijk vervreemd en afgestompt bent, dan weet je waar het aan ligt. Aan ashwagandha. Of aan je psychofarmaca.
Er zijn nog twee supplementen waar je eveneens voorzichtig moet zijn: ijzer en calcium. Niet omdat het verslavend is, maar omdat je een overschot niet makkelijk uit je lichaam krijgt. Over beiden hoop ik te zijner tijd een diepgaande blog te schrijven.
Tenslotte: heb je wel eens gehoord van het ‘finasteride-syndroom’? Finasteride (en het zusje dutasteride) is een medicijn dat wordt voorgeschreven voor haaruitval en bij goedaardige prostaatvergroting. De bijwerkingen zijn, zowel tijdens als na het gebruik van dit medicijn, gelijk aan de bijwerkingen van ashwagandha: seksuele, psychische en fysieke problemen. Dus weet waar je aan begint…