Medicijnen kunnen levensreddend zijn in acute situaties. Daarover geen enkel misverstand! Langdurig medicijnen slikken is echter geen onschuldige bezigheid. Ik heb me laten vertellen dat vroeger het percentage medicijnen voor acuut gebruik 90% bedroeg en voor chronisch gebruik 10%. Tegenwoordig schijnt het precies andersom te zijn: 10% voor acuut gebruik en 90% voor chronisch gebruik (> 6 maanden). Meestal zie je na verloop van tijd de ene na de andere bijwerking ontstaan. Soms ontwikkelt iemand die pas later, zodat je de koppeling tussen medicijngebruik en de desbetreffende bijwerking niet in de gaten hebt.
Heb je je bijvoorbeeld ooit afgevraagd of jouw medicijn langzaam je hersenen zou kunnen beschadigen? Als dat alarmerend klinkt, dan is deze blog wat voor jou. Er is namelijk een aantal wetenschappelijke onderzoeken naar medicijnen die de kans op dementie aanmerkelijk vergroten. Ik som ze hierna op, samen met de wetenschappelijk publicaties die aan deze beweringen ten grondslag liggen.
1. Maagzuurremmers
De meest bekende en vaakst geslikte medicijnen, zijn maagzuurremmers. In marketingtermen worden ze vaak maagbeschermers genoemd, maar dat is verhullend taalgebruik. De meest voorgeschreven maagzuurremmers zijn protonpompremmers (PPI’s op zijn Engels). Dan kun je denken aan medicijnen met namen als omeprazol, pantoprazol, esomeprazol, lansoprazol en rabeprazol. Ze worden vaak voorgeschreven bij mensen die last hebben van brandend maagzuur of om gastro-oesofageale refluxziekte (GERD) te behandelen. Ze werken door een enzym in je maagwand te blokkeren om de zuurproductie te verminderen, wat helpt om de symptomen te verlichten. In feite leg je hiermee je maagzuurproductie stil. Hoewel deze medicijnen zeer effectief zijn voor korte termijn gebruik, hebben studies aangetoond dat langdurig gebruik verband houdt met aanzienlijke gezondheidsrisico's, waaronder een 44% verhoogde kans op het ontwikkelen van dementie.[1][2]
Hoe kan dit? Protonpompremmers kunnen leiden tot voedingstekorten, vooral in vitamine B12, een essentiële voedingsstof voor de hersenfunctie. Wanneer de B12-spiegels dalen, kan de zenuwfunctie worden aangetast, wat kan leiden tot cognitieve achteruitgang. Bovendien verstoren PPI's het evenwicht van goede bacteriën in de darm, wat chronische ontsteking kan veroorzaken. Na verloop van tijd kan deze ontsteking door de bloedbaan reizen en je hersenen aantasten. De verbinding tussen de darmen en de hersenen is een essentieel onderdeel van de algehele gezondheid en langdurige verstoring kan verstrekkende gevolgen hebben. En tenslotte heb je maagzuur hard nodig om eiwitten af te breken in aminozuren die vervolgens de bouwstenen zijn voor neurotransmitters. Voordat je naar een PPI grijpt, overweeg of je het echt nodig hebt of dat er alternatieve manieren zijn om je symptomen te beheersen. Eenvoudige aanpassingen in levensstijl zoals het eten van kleinere maaltijden, het vermijden van late-night snacks en het verminderen van de inname van cafeïne en alcohol kunnen een groot verschil maken. Als medicatie noodzakelijk is, praat dan met uw arts over de laagst effectieve dosis en beperk de duur van het gebruik indien mogelijk. Daarnaast ontstaan de meeste zuurbranden door te weinig maagzuur in plaats van te veel. Zie de blog die ik hierover geschreven heb. Ik vond overigens ook nog een onderzoek waarin de relatie tussen het gebruik van PPI’s en risico op overlijden is onderzocht. Uit dit onderzoek uit 2017 blijkt dat mensen die langer dan 360 dagen een PPI gebruiken een 50% hogere kans op overlijden hebben, dan mensen die geen PPI gebruiken.[3] En tenslotte dat het gebruik van protonpompremmers het risico op een heupfractuur met 44% verhoogt.[4] Niet vreemd, als je weet dat je door maagzuur te blokkeren tekorten aan magnesium, calcium, zink, vitamine B12 en aminozuren oploopt.
2. Benzodiazepine-agonisten
Benzodiazepines (of benzo’s) worden vaak voorgeschreven voor aandoeningen zoals hoge angst, slapeloosheid en epileptische aanvallen. Het gaat hier om de familie ‘pammen’ met de volgende namen:
- Alprazolam (Xanax);
- Bromazepam;
- Brotizolam;
- Clobazam;
- Clorazepinezuur;
- Diazepam (Valium);
- Flunitrazepam;
- Flurazepam;
- Loprazolam (Dormonoct);
- Lorazepam;
- Lormetazepam;
- Midazolam (Dormicum);
- Nitrazepam;
- Oxazepam (Seresta);
- Remimazolam;
- Temazepam;
- Zolpidem;
- Zoplicon.
Deze medicijnen worden vaak gebruikt om het zenuwstelsel te kalmeren. Terwijl deze medicijnen effectief zijn voor kortdurend gebruik, kunnen ze zeer problematisch worden als ze gedurende langere perioden worden ingenomen. Een van de grootste zorgen bij langdurig gebruik van benzodiazepinen is de associatie met een hoger risico op dementie. Waarom gebeurt dit? Benzo’s werken door het effect van een neurotransmitter, genaamd GABA, te versterken die de hersenactiviteit vertraagt. Hoewel dit helpt bij het verminderen van angst en het opwekken van slaap, kan dit op den duur leiden tot afhankelijkheid en veranderde hersenfunctie. In feite raakt de hersenen gewend aan de effecten van de medicatie en, wanneer deze medicatie niet aanwezig is, kan cognitieve achteruitgang sneller optreden dan van nature zou gebeuren. Onderzoek toont aan dat langdurig gebruik van benzodiazepinen het geheugen, concentratievermogen en besluitvormingsvermogen kan aantasten en zelfs de kans op blijvende cognitieve schade kan vergroten. Maar als je worstelt met angst of slapeloosheid, wat zijn dan je opties? In plaats van benzodiazepines plotseling stoppen (wat gevaarlijk kan zijn), kun je beter met je arts gaan praten over een geleidelijk afbouwschema met taperingstrips. Overweeg daarnaast andere benaderingen van de dieperliggende problemen, zoals cognitieve gedragstherapie of levensstijlveranderingen die angst kunnen verminderen en slaap op een natuurlijke manier kunnen verbeteren. Hoewel benzo's misschien een snelle oplossing lijken, kunnen de langetermijngevolgen veel schadelijker zijn dan de symptomen die ze zouden moeten behandelen.[5]
3. Statines
Statines behoren tot de meest voorgeschreven medicijnen wereldwijd, voornamelijk gebruikt om het cholesterolgehalte te verlagen en het risico op hartziekten te verminderen. Medicijnen zoals atorvastatine (Lipitor), fluvastatine (Lescol), rosuvastatine (Crestor) en simvastatine (Zocor) zijn bekende namen voor miljoenen mensen die erop vertrouwen dat deze medicijnen helpen om het cholesterolgehalte te verlagen en daardoor indirect hun hart- en vaatgezondheid onder controle te houden. Dat die medicijnen daarin effectief zijn, staat buiten kijf. Of cholesterol de grote boosdoener is van hart- en vaatziekten, valt zeer sterk te betwijfelen. In het kader van deze blog gaat het vooral om het effect van cholesterol als essentieel onderdeel voor je hersenen. Cholesterol is nodig voor het bouwen van celmembranen en voor de productie van bepaalde hormonen die kunnen helpen bij het verliezen van gewicht. Ook is het de grondstof voor vitamine D. Sommige studies suggereren dat statines de bloed-hersenbarrière kunnen passeren en interfereren met de cholesterolproductie in de hersenen, wat mogelijk van invloed is op het geheugen en de cognitieve functie.
In feite heeft onderzoek aangetoond dat mensen die lange tijd statines slikken mogelijk een hoger risico lopen op het ervaren van geheugenproblemen en cognitieve achteruitgang. Hoewel niet iedereen die statines gebruikt deze problemen zal ontwikkelen, is de associatie sterk genoeg om alternatieven te overwegen, vooral voor degenen zonder significante risicofactoren voor hartziekten. Maar wat betekent dat voor iemand die statines voorgeschreven heeft gekregen? Moet je stoppen met ze innemen? Dat hangt ervan af. De voordelen van statines voor individuen met een hoog risico op een hartaanval of beroerte wegen meestal op tegen de risico's. Echter, voor degenen met een gematigd of laag risico (en die nog nooit een hartinfarct of beroerte hebben gehad) kunnen leefstijlveranderingen zoals een gezonder dieet, regelmatige lichaamsbeweging en gewichtsbeheer veiligere manieren zijn om het gebruik van statines te voorkomen en toch cholesterolniveaus onder controle te houden zonder de gezondheid van de hersenen in gevaar te brengen. Als je momenteel statines gebruikt en veranderingen in je geheugen of mentale helderheid hebt opgemerkt, bespreek dit dan met je dokter.[6]
4. Niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen (NSAID’s)
Niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen of NSAID's, zijn de standaard medicijnen voor het beheersen van pijn en ontstekingen. Wie van ons kent niet ibuprofen, diclofenac, fenylbutazon of naproxen? Of pijnstillers van de drogist met merknamen als Advil, Voltaren of Aleve? Ze zijn effectief, spotgoedkoop, direct beschikbaar en worden vaak zonder nadenken gebruikt. Maar hoewel NSAID's op korte termijn verlichting kunnen bieden, brengen ze enkele verborgen risico's met zich mee, vooral bij frequent of langdurig gebruik. Een van de belangrijkste zorgen met NSAID's is hun impact op de cardiovasculaire gezondheid. Langdurig gebruik van deze medicijnen is in verband gebracht met een verhoogd risico op hoge bloeddruk, hartaanvallen en beroertes. Dit komt doordat NSAID's de productie van prostaglandinen kunnen verminderen, chemische stoffen die bloedvaten beschermen en een gezonde circulatie in stand houden. Met een verminderde bloedtoevoer is er een grotere kans op verminderde zuurstoftoevoer naar de hersenen, wat op zijn beurt kan bijdragen aan hartziekten. Dit kan ook leiden tot cognitieve achteruitgang en dementie. Bovendien kunnen NSAID's schade toebrengen aan de maagwand en darmwand, wat kan leiden tot zweren, gastro-intestinale bloedingen en allerlei problemen die in verband staan met een ‘lekke darm’. Ze kunnen ook nierschade veroorzaken bij overmatig gebruik, waardoor het risico op cardiovasculaire complicaties verder toeneemt. Deze gecombineerde effecten maken NSAID's een risicovolle keuze voor de behandeling van chronische pijn, vooral voor degenen die al extra risico lopen op hart- of hersengezondheidsproblemen. Wat is het alternatief? Voor het beheersen van chronische pijn of ontstekingen, kun je natuurlijke remedies overwegen zoals kurkuma of gember, beide met ontstekingsremmende eigenschappen. Supplementen zoals omega-3-vetzuren kunnen ook helpen ontstekingen te verminderen. En als je even niet buiten NSAID's kunt, gebruik ze dan spaarzaam en zo kort mogelijk. Onthoud dat, hoewel incidenteel gebruik veilig kan zijn, langdurig vertrouwen op NSAID's ernstige gezondheidsgevolgen met zich mee kan brengen.[7]
5. Anticholinerge medicijnen
Anticholinerge medicijnen zijn een diverse groep die wordt gebruikt voor de behandeling van verschillende aandoeningen, waaronder allergieën, depressies en blaascontroleproblemen. Wat deze medicijnen gemeen hebben, is dat ze de productie van acetylcholine (een neurotransmitter) blokkeren. Acetylcholine is een stofje dat je nodig hebt voor het goed functioneren van je zenuwstelsel, je spieractiviteit, je hartslag, je spijsvertering en je geheugen. Hoewel het (tijdelijk) onderdrukken van acetylcholine gunstig kan zijn voor bepaalde medische aandoeningen, is langdurig gebruik van anticholinergica in verband gebracht met ernstige gezondheidsrisico's, met name wat betreft de gezondheid van de hersenen. Onderzoek heeft aangetoond dat regelmatig gebruik van anticholinergica, met name bij oudere volwassenen, het risico op dementie met wel 50% kan verhogen. Dit komt doordat acetylcholine cruciaal is voor cognitieve functie en het blokkeren ervan gedurende lange perioden het geheugen, het leren en de aandacht kan belemmeren. Het resultaat? Een versnelde afname van mentale scherpte die soms onomkeerbaar kan zijn. Het is dus niet alleen dementie wat zorgwekkend is. Mensen die deze medicijnen vaak gebruiken, kunnen ook verwardheid, wazig zicht en zelfs hallucinaties ervaren, die allemaal de symptomen van ernstigere neurologische aandoeningen kunnen nabootsen.[8] Het is geen wonder dat veel artsen het vermijden om anticholinergische medicijnen voor te schrijven. Over welke medicijnen heb ik het dan?
- Antihistaminica:
- Acrivastine;
- Cetirizine (Prevalin);
- Chloorcyclizine;
- Cinnarizine;
- Clemastine;
- Cyclizine;
- Desloratadine;
- Difenhydramine (Benadryl)
- Dimetindeen;
- Doxylamine;
- Ebastine;
- Fexofenadine;
- Hydroxyzine;
- Ketotifen;
- Levocetirizine;
- Loratadine
- Meclozine;
- Mizolastine;
- Promethazine;
- Rupatadine.
- Antidepressiva (TCA’s);
- Amitriptyline;
- Clomipramine;
- Dosulepine;
- Imipramine;
- Maprotiline;
- Nortriptyline;
- Spasmolytica (bij een overactieve blaas):
- Oxybutynine.
Overigens worden bovenstaande medicijnen niet voorgeschreven voor het blokkeren van acetylcholine als hoofddoel, maar het zijn de neveneffecten die acetylcholine blokkeren. Als je al lange tijd anticholinerge medicatie gebruikt, is het verstandig om met je arts te praten over veiligere alternatieven. Bijvoorbeeld niet-medicamenteuze therapieën voor blaasproblemen of nieuwere antidepressiva.
Wat is nu de moraal van deze blog? Dat medicijnen levensreddend kunnen zijn, maar dat ze ook verborgen risico's met zich meebrengen, vooral bij langdurig gebruik zonder volledig inzicht in hun mogelijke bijwerkingen. De belangrijkste boodschap is dus om geïnformeerd te zijn. Stel vragen, doe onderzoek en aarzel niet om alternatieven te bespreken met je zorgverlener. Anderzijds is het natuurlijk zeer onverstandig om zomaar met medicijnen te stoppen. Dus ga in gesprek met je dokter en stel je proactief op als het over jouw gezondheid gaat. Dan kun je het verschil maken. Want medicijnen bestrijden symptomen en doen niets aan een dieperliggende oorzaak.
Disclaimer
Medische informatie wordt alleen verstrekt als informatiebron en mag niet worden gebruikt of vertrouwd voor diagnostische of behandelingsdoeleinden. De informatie is niet bedoeld als patiëntenvoorlichting, creëert geen relatie tussen patiënt en orthomoleculair adviseur en mag niet worden gebruikt als vervanging voor professionele diagnose en behandeling. Raadpleeg uw zorgverlener voordat u beslissingen over uw gezondheid neemt of voor advies over een specifieke medische aandoening. INNR B.V. is niet aansprakelijk voor enige schade, verlies, letsel of aansprakelijkheid op welke manier dan ook geleden als gevolg van uw vertrouwen op de informatie uit dit document.