Aandoening: angststoornissen

28 juni 2024

In deze blog ga ik het hebben over angststoornissen. Is dat nu een onderwerp voor een blog die geplaatst wordt op een site over voeding en supplementen? Zeker! Na het lezen zal je wel duidelijk worden dat er een relatie is tussen angststoornissen en voedingsstoffen. Naast natuurlijk psychologische en geestelijke relaties. In een wetenschappelijk rapport wordt zelfs gesproken over voedingspsychiatrie! Er staat: ‘Voedingspsychiatrie is een opkomende discipline die de praktijk omvat van het gebruik van voeding en voedingssupplementen om stemmingsstoornissen te verbeteren (al dan niet) in combinatie met conventionele behandelingen, wat veelbelovend lijkt voor verbeterde methoden om angst te behandelen’.[1] Er is dus kennelijk een link tussen psychische problemen en voedingsstoffen. Ja, dat wisten we al lang. Maar helaas heeft de medicijnenindustrie het stokje in de jaren ’50 overgenomen bij de introductie van psychofarmaca. Uit onderzoek blijkt daarentegen dat, als je die grondoorzaken van angst niet aanpakt, je tot ‘levenslang’ veroordeeld bent tot medicijnen die op de lange termijn steeds minder effectief worden en waarvan je na verloop van tijd steeds meer bijwerkingen zult ervaren. Tot dementie aan toe! En die in de kern niets aan het onderliggende probleem doen, maar dit alleen maar bestendigen.

Opnieuw is het een veel te lange blog geworden. Maar ik vind de problematiek zo ernstig dat ik me er gewoon niet met ‘een Jantje van Leiden’ kon afmaken. Omdat ik er van nabij getuige van ben geweest hoe diep ingrijpend dit is en hoe groot deze problematiek is voor degene die eraan lijdt (en voor de omgeving). Ik reken er daarom op dat mensen die geen last hebben van deze problematiek, deze blog toch niet zullen lezen. En andersom; die hier wel last van hebben, kunnen er niet genoeg over lezen. Dan hoop ik sowieso dat je gaat inzien dat je enorm bent bedrogen door medicijnen te gaan slikken. Want die maken het probleem zo mogelijk nog groter, alsof je in een fuik bent gezwommen waar je met heel veel moeite misschien weer uit kunt zwemmen. En alvast ter bemoediging voor alle lijders een citaat uit het medisch handboek: ‘Mensen die paniekaanvallen hebben als onderdeel van een angststoornis en sommige mensen met een paniekstoornis met steeds terugkerende paniekaanvallen, anticiperende angst en vermijdingsgedrag, herstellen zonder enige behandeling.’ Heb je te weinig tijd voor de hele blog? Ik heb aan het einde een stappenplan geschreven. Wel lezen? Dan neem ik je mee aan de hand van de volgende paragrafen:

Wat is een angststoornis?
Wat veroorzaakt een angststoornis volgens reguliere medici?
Wat is de reguliere medische behandeling?
Wat is volgens orthomoleculairen de reden voor angststoornissen?
Wat is de orthomoleculaire aanpak?
Samenvatting.

1. Wat is een angststoornis?

Angst is een zinvolle emotie. Immers, als we geen angst zouden kennen, dan zouden we tot roekeloos gedrag kunnen vervallen. Zoals kinderen geen gevaar zien en zomaar een sloot inlopen zonder te kunnen zwemmen. Dus angst is nuttig; het behoedt ons voor veel ongelukken. Er is echter wel een aanzienlijk verschil tussen bezorgdheid, bang zijn voor iets of een angststoornis.

Wat is de definitie dan van een angststoornis? ‘Een angststoornis wordt gekenmerkt door buitensporige of overmatige (!) angst of het vermijden van denkbeeldige of waargenomen bedreigingen die aanhoudend en invaliderend kunnen zijn’. Mensen met een angststoornis zijn dus voortdurend bezig om te anticiperen op reële of denkbeeldige actuele of toekomstige dreigingen of gevaren. Twee kernwoorden vallen op. Het eerste kernwoord is wel het woord ‘denkbeeldig’. De angst van de ene is immers niet de angst van de andere!? Het gaat dus om een subjectieve perceptie. Twee mensen nemen hetzelfde waar, maar kunnen volledig anders reageren. Het tweede kernwoord is het woord ‘buitensporig’. En ook dat zullen de meeste lezers wel herkennen. Een angststoornis is altijd een overdreven (!) vorm van angst in relatie tot de (mogelijke) gebeurtenis. Je zou het ook een disproportionele reactie kunnen noemen; de angst staat niet in verhouding tot de mogelijke gebeurtenis. Buitensporig dus. En ik bedoel dat niet als verwijt aan degenen die eraan lijden. In mijn medisch handboek staat het zo: ‘Mensen met een angststoornis zijn in een kwellende, constante, maar fluctuerende staat van nervositeit die in geen verhouding staat tot hun werkelijke omstandigheden.’ De meest extreme vorm ervan heet acathisie; de overtreffende trap van rusteloosheid.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie leefden in 2019 zo’n 300 miljoen mensen met een angststoornis, waaronder 58 miljoen kinderen en adolescenten. Het National Institute of Mental Health meldt dat naar schatting 31,1% van de Amerikaanse volwassenen tijdens hun leven een of andere vorm van angststoornis zal ervaren, vrouwen vaker (23,4%) dan mannen (14,3%). Onder de Amerikaanse adolescenten tussen de 13 en 18 jaar had naar schatting 31,9% een angststoornis, opnieuw meer bij meisjes (38%) dan bij jongens (26,1%). Geen gering probleem dus. En ik heb geen reden om aan te nemen dat het procentueel in Nederland anders is.

Angststoornissen worden onderscheiden in de volgende vormen:

Gegeneraliseerde angststoornissen (angst voor alles): aanhoudende nervositeit, bezorgdheid en sterke neiging om te piekeren over kleine, dagelijkse problemen en gebeurtenissen. Het piekeren is moeilijk onder controle te houden;
Sociale angststoornis (sociale fobie): bovenmatige angst voor situaties waarin de patiënt wordt blootgesteld aan een mogelijk kritische beoordeling door anderen en waarin hij/zij bang is zich belachelijk te maken. De stoornis kan betrekking hebben op één specifieke situatie, zoals spreken in het openbaar, of op meerdere situaties;
Specifieke fobieën: bovenmatige angst voor objecten (spinnen, slangen, bloed), situaties (hoogtevrees, claustrofobie, onweer, plein- of straatvrees), verlatingsangst en selectief mutisme (niet kunnen praten in bepaalde situaties) of andere dingen/zaken;
Paniekstoornissen: kenmerkt zich door herhalende, niet voorspelbare paniekaanvallen, waarbij men tussen de aanvallen door, bang is een nieuwe paniekaanval te krijgen (angst voor de angst);
Hypochondrie: een aanhoudende, ernstige en eenzijdige belangstelling/focus op het hebben of krijgen van een ernstige ziekte;
Obsessieve-compulsieve stoornis, zoals angst voor besmetting waardoor je de hele dag je handen wast;
Posttraumatische stressstoornis: ontstaat als gevolg van ernstige stress-gevende situaties, waarbij sprake is van levensbedreiging, ernstig lichamelijk of psychisch letsel, variërend van oorlog en verkeersongevallen tot huiselijk geweld en seksueel misbruik.

2. Wat veroorzaakt een angststoornis volgens reguliere medici?

Ten eerste kunnen lichamelijke oorzaken een aanleiding voor een angststoornis zijn. Ik som de volgende lichamelijke oorzaken op:

Neurologische aandoeningen, zoals verwondingen aan het hoofd, een herseninfectie of een aandoening aan het binnenoor;
Cardiovasculaire aandoeningen, zoals hartritmestoornissen en hartfalen;
Hormonale afwijkingen, zoals een overactieve bijnier of een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie);
Ademhalingsstoornissen, zoals astma, hyperventilatie en een chronische obstructieve longaandoening;
Darmproblemen, maar niemand weet precies hoe deze problemen te linken zijn aan psychische problemen.

Ten tweede kunnen angststoornissen ontstaan door (genees)middelen, zoals alcohol, stimulerende middelen, cafeïne, cocaïne en veel soorten voorgeschreven medicijnen, zoals efedrine (in geneesmiddelen bij gezwollen slijmvliezen) en theofylline (bij astma). Sommige afslankmiddelen bevatten zowel efedrine als cafeïne. Het staken van psychische medicijnen (psychofarmaca) kan eveneens leiden tot angststoornissen. Dit is zogenaamde ‘afbouwangst’, dus de angst die optreedt door (!) het afbouwen van deze medicijnen. Ik kom daar nog op terug.

Ten derde komen volgens reguliere artsen angststoornissen (en andere psychische aandoeningen zoals een depressie, een bipolaire stoornis of ADHD) door een chemische onbalans tussen neurotransmitters in je hoofd. Dit is wel de leidende gedachtegang die echter wetenschappelijk nergens op gebaseerd is. Of we het nu over tekorten aan serotonine, dopamine of noradrenaline hebben, het zijn allemaal hypotheses die op drijfzand berusten en door farmaceutische bedrijven zijn bedacht.[2] Het is absurd om angststoornissen of welke psychische aandoening dan ook toe te schrijven aan één neurotransmitter, terwijl er in de hersenen meer dan tweehonderd verschillende neurotransmitters met elkaar interageren in een zeer complexe wisselwerking die we nauwelijks begrijpen.[3] Zo is het idee dat depressieve mensen kampen met een serotoninetekort overtuigend weerlegd. Sommige geneesmiddelen die het serotoninegehalte verlagen (bijvoorbeeld tianeptine) lijken namelijk ook te werken tegen depressie. Van geen enkele geestesziekte is ooit aangetoond dat deze wordt veroorzaakt door een verstoord chemisch evenwicht in de hersenen. Eigenlijk is de hele gedachte dat mensen stofjes in hun hersenen tekortkomen die vervolgens leiden tot psychische aandoeningen, gewoon gebaseerd op hypotheses zonder feitelijke grondslag. De introductie van psychische medicijnen sinds de jaren ’50 zijn gebaseerd op slechte, gemanipuleerde of zelfs frauduleuze onderzoeken van de farmaceutische industrie en veroorzaken meer psychisch leed en andere gezondheidsschade dan waaraan je eerst was blootgesteld. Ik hoor je denken: ‘Ja, maar ik ben na het slikken van die medicijnen echt opgeknapt. Dus hoe kan dat dan?’ Ik hoop het je verderop uit te leggen en ook in een andere blog over depressies kom ik erop terug. Ik volsta nu alleen met de opmerking dat je waarschijnlijk ook was opgeknapt zonder die pillen, enkele extreme uitzonderingen (oudere mensen en/of mensen met ernstige depressies) daargelaten. De gedachte dat psychische problemen komen doordat je een stofje in je hersenen mist, is in ieder geval niet correct. Recent zag ik het bewijs hiervoor opnieuw langskomen in een filmpje.[4] Dus als die pillen al werken, dan weten we niet waarom ze werken.

Eigenlijk moeten we gewoon durven zeggen dat we de echte oorzaak van psychische ziekten niet kennen. Wat we wel vaak zien is dat angststoornissen en depressies samengaan. Maar of het hebben van een angststoornis leidt tot een depressie of dat een depressie leidt tot een angststoornis, blijft allemaal giswerk. Het is het zoveelste lesje ‘nederigheid’. We weten het niet.

3. Wat is de reguliere medische behandeling?

Als je in het Farmacotherapeutisch Kompas kijkt, dan weet je wat het protocol bij angststoornissen is, afhankelijk van de mate van lijden. ‘Bij gering lijden volstaan voorlichting en zelfhulpadviezen. Bij onvoldoende effect daarvan of bij een ernstige ziektelast zijn cognitieve gedragstherapie, een antidepressivum of beiden aangewezen waarbij de voorkeur uitgaat naar SSRI’s (citalopram, escitalopram, dapoxetine, fluoxetine, fluvoxamine, paroxetine, sertraline, venlafaxine) of SNRI’s (duloxetine, trazodon, venlaxine) in plaats van tricyclische antidepressiva (amitriptyline, clomipramine, dosulepine, imipramine, maprotiline, nortriptyline) vanwege minder bijwerkingen.’ Terzijde: er zijn ook nog MAO-remmers met namen als rasagiline, safinamide, selegiline, moclobemide, tranylcypromine. Die werken iets anders dan de SSRI’s, SNRI’s en TCA’s, maar beogen hetzelfde: beïnvloeding van de hoeveelheid neurotransmitters in de hersenen.

En dan komt het: ‘Na herstel van de angststoornis is begeleiding bij het stoppen van het antidepressivum en terugvalpreventie belangrijk.’ Maar hoeveel mensen ken jij die al jaren een antidepressivum slikken? Ik ken er honderden. Volgens mij wordt er door huisartsen zelden aangestuurd op afbouwen van antidepressiva. Dan moet je ook nog weten dat 80-90% van de recepten voor deze psychofarmaca door huisartsen wordt voorgeschreven, terwijl de patiënt niet eens in contact is gebracht met een psycholoog of psychiater! Dus binnen 10 minuten heb je een recept voor bijvoorbeeld citalopram te pakken. Beginnen is dus o zo makkelijk, maar zie er dan maar eens vanaf te komen.

Wat ook opvallend is, is dat voor angststoornissen kennelijk naar dezelfde medicijnen gegrepen wordt als voor depressies. Ik citeer: ‘Inderdaad overlappen de symptomen van angst en depressie elkaar voor een groot deel…In 2013 stelde een literatuuroverzicht dat de betreffende onderzoeken over het algemeen van povere kwaliteit waren, maar dat benzodiazepinen effectiever bleken en beter werden verdragen dan tricyclische antidepressiva en dat ze evengoed of beter werkten dan SSRI’s met minder schadelijke bijwerkingen.[5] De belangrijkste reden om van benzodiazepinen af te stappen is dat er weinig geld valt te verdienen aan geneesmiddelen waarvan het patent allang is verlopen.’ Kennelijk worden die antidepressiva dus voor zo’n beetje elk psychisch probleem voorgeschreven. Van benzodiazepinen weten we dat ze verslavend zijn, dat je er steeds meer van nodig hebt om nog enige werkzaamheid te ervaren en dat afbouwen zeer lastig is. Maar is dat voor SSRI’s anders? Integendeel. Hooguit werken die wat minder versuffing in de hand, maar daar is dan ook alles mee gezegd.

Tenslotte heeft de dokter ook nog de beschikking over anti-psychotica en anti-epileptica, zonder op zoek te gaan naar de grondoorzaak van die buitensporige angsten. Voor alle psychofarmaca (een verzamelnaam voor medicijnen die ingezet worden bij de behandeling van psychiatrische en psychologische problemen) geldt in bijna alle gevallen dat het gevaarlijk is om ermee te beginnen en net zo gevaarlijk om er abrupt mee te stoppen. Afbouwen van het gebruik van psychiatrische medicijnen moet zorgvuldig gebeuren, onder ervaren supervisie.

Zijn er dan betere opties voor het behandelen van angststoornissen? Wetenschappelijk is bewezen dat psychotherapie de meest zinvolle benadering is voor het behandelen van mensen met angststoornissen. In ieder geval veel beter, dan al die medicijnen. Maar speelt voeding of een tekort aan voedingsstoffen dan ook een rol? Ja en dat brengt mij bij de volgende paragraaf. En ik kan je nu al vertellen dat sommige dingen je zullen verbazen…

4. Wat is volgens orthomoleculairen de reden voor angststoornissen?

Volgens orthomoleculairen zijn er meerdere oorzaken voor het ontwikkelen van angststoornissen. De factoren die bijdragen aan de ontwikkeling van een angststoornis zijn onder te verdelen in drie groepen:

Biochemische factoren;
Fysieke factoren;
Emotionele factoren.

Biochemische factoren

Laat ik beginnen met het opnoemen van chemische stoffen die kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van een angststoornis. Met chemische stoffen doel ik op allerlei stofjes die vrijwillig of onvrijwillig in je lichaam komen en die een impact kunnen hebben op je biochemie, terwijl je het niet noodzakelijkerwijs ziet gebeuren. Ik noem de volgende stoffen:

Gluten;
Bewerkte voeding en suiker;
Alcohol;
Energiedrankjes;
Stimulantia, zoals cafeïne, drugs, psychostimulantia (amfetaminen);
Antibiotica en corticosteroïden (‘prednison-achtigen’);
Fluoride en chloor;
Pesticiden;
Zware metalen;
Voedingsadditieven;
Medicijnen;

a. Gluten

Gluten zijn een perfect klassiek voorbeeld van een stof waarvan we weten dat het angst kan veroorzaken door het veroorzaken van ontstekingsreacties.[6] Nee, je hoeft geen coeliakie te hebben om verkeerd te reageren op gluten. Ook een glutenintolerantie is al genoeg om autisme, schizofrenie of een depressie te ontwikkelen.[7] Waarschijnlijk veroorzaakt door een lekkende darm. Het komt hierop neer dat gluten schade in je darmen en hersenen kunnen veroorzaken wat weer kan leiden tot afwijkende reacties in de hersenen. In een onderzoek naar psychoses waren alle psychische symptomen verdwenen binnen een maand na het stoppen van de inname van gluten. Om niet meer te noemen, wijs ik je op dit onderzoek over de relatie tussen coeliakie en psychoses.[8] Volgens het onderzoek is zo’n 4% van de psychiatrische gevallen te wijten aan de consumptie van gluten. De moraal is dat iedereen met psychiatrische problemen ofwel moet worden gescreend op glutenintolerantie ofwel ‘op eigen houtje’ direct met gluten moeten stoppen. Hoe zit het verband tussen gluten en angst (of ander psychische problemen) in elkaar? Glutenintolerantie of -allergie veroorzaakt het maken van antilichamen in de hersenen. Daarnaast veroorzaken gluten ontstekingen in de darmen. Maar ook de lever en alvleesklier raken beschadigd. Waarom is dat belangrijk? Schade aan darmen veroorzaakt malabsorptie. Malabsorptie leidt tot een tekort aan vitamines en mineralen. Beschadigde lever? Tekort aan gal. Tekort aan gal? Geen opname van vetzuren en vetoplosbare vitamines. Hetzelfde betoog geldt voor de alvleesklier. Dus de boodschap is dat je bij angststoornissen het beste maar gluten uit je dieet kunt weren. Zo ingewikkeld is dat niet. Zelfs na de Tweede Wereldoorlog brachten onderzoekers schizofrenie al in verband met gluten. Want wat bleek? Door de oorlog stonden velen op rantsoen van tarwe. En zodra iedereen weer rijkelijk gebruik maakte van tarwe, stegen de psychiatrische problemen, zoals schizofrenie. Een ‘quick win’, zou ik denken, om over te stappen op een glutenvrij dieet bij angststoornissen. Of andere psychische aandoeningen. Want een angststoornis is maar één vorm van een psychische manifestatie. Je had er net zo goed een andere door kunnen krijgen. Waaronder zelfs Parkinson.

b. Bewerkte voeding en suiker

Op een andere manier geldt dat ook voor bewerkte voeding en suiker; beiden kunnen leiden tot angst. Uit onderzoeken in gevangenissen en op scholen bleek, dat als men suiker uit het menu haalde en verving door biologische onbewerkte voeding, het gedrag verbeterde en angst en agressie verminderden.

c. Alcohol

Alcohol kan ook tot angststoornissen leiden, maar dan weer op een andere manier. Want het gebruik van alcohol veroorzaakt verlies van vitamines en mineralen die je juist zo hard nodig hebt om angst te voorkomen. Dit is dus een indirecte manier.

d. Energiedrankjes

Wat denk je van die energiedrankjes? Boordevol suiker en cafeïne: beide stoffen staan in bovenstaand rijtje! Heb je weleens een adrenalinestoot gehad in een zeer stressvolle situatie? Dat veroorzaakt een enorme angst. En dat is letterlijk wat energiedrankjes, een 'overload' aan koffie of alcohol gemeen hebben: een opmaat naar angststoornissen.

e. Stimulerende medicijnen

Dan een gevoelig onderwerp: het gebruik van psychostimulantia zoals dexamfetamine, lisdexamfetamine, methylfenidaat (Ritalin), atomoxetine, modafinil, solriamfetol, enzovoorts, kan later leiden tot het ontwikkelen van angststoornissen. Geen onschuldige medicijnen dus, al worden de effecten soms pas na jaren openbaar. En dat alles om rustiger te worden, je beter te kunnen concentreren, meer focus te hebben en beter te kunnen studeren. Weet je wat deze medicijnen doen? Die stimuleren je bijnieren tot het maken van meer catecholamines als dopamine, noradrenaline en adrenaline. En leiden op termijn tot bijnieruitputting met het gevolg dat je te weinig cortisol aanmaakt en je het ene na het andere probleem krijgt.

f. Antibiotica

‘Maar waarom staat antibiotica in het rijtje’, hoor ik je denken. Wel, antibiotica vernietigen je darmflora (microbioom). Veel van deze bacteriën zijn verantwoordelijk voor de productie van dopamine en serotonine. Dat is dus de reden dat mensen die bijna chronisch antibiotica moeten innemen, bijvoorbeeld voor blaasontstekingen, uiteindelijk ook psychische problemen kunnen krijgen, mede veroorzaakt door het frustreren van de dopamine- en serotonineproductie in de darmen. Ook al begrijpen we niet precies hoe de interactie tussen hoofd en darmen nu precies verloopt.

g. Fluoride en chloor

Verder noemde ik de blootstelling aan chemicaliën in onze niet-biologische voeding en ons drinkwater, zoals fluoride en chloor. Eigenlijk zijn fluoride en chloor vormen van pesticiden of er worden pesticiden van gemaakt. Als je dus ongezuiverd kraanwater drinkt, word je dus blootgesteld aan deze pesticiden die wederom effect hebben op je darmflora, net als antibiotica. Drink je veel kraanwater?

h. Zware metalen

Regelmatig treffen we in het nieuws verhalen aan over lood in voeding. Zo zijn er verhalen bekend over lood in appelmoes, chocola en rijst. Lood heeft de eigenschap om magnesium, zink en calcium te verdringen. Inname van lood veroorzaakt, net als alcohol, op indirecte wijze een tekort aan nutriënten die juist een cruciale rol vervullen in het voorkomen van angst. Overigens geldt dit niet alleen voor lood, maar ook voor cadmium en arseen (rijst). Koop dus vooral pure en bij voorkeur biologische voeding en laat de rest voor wat het is.

i. Voedingsadditieven

Tenslotte noem ik additieven (toevoegingen) aan voedingsmiddelen. Berucht zijn met name de synthetische kleurstoffen (in Amerika FD&C Dyes genoemd) die weliswaar door de instanties zijn goedgekeurd, maar waar je serieuze vraagtekens bij kunt plaatsen. Ze zitten in granen, snoep, tandpasta, mondwater, medicijnen en cosmetica. Uit studies is gebleken dat inname van deze kleurstoffen door kinderen en pubers leidt tot agressief en angstig gedrag. Vermijd ze, zeker als je een druk kind hebt. Lees de etiketten en als je namen ziet staan die je zonder scheikundige kennis niet kan begrijpen, laat het maar in de schappen liggen.

j. Medicijnen

Medicijnen zijn zinvol voor gebruik op korte termijn. Als je geopereerd moet worden of er moet een kies worden getrokken, dan kun je maar wat dankbaar zijn voor de mogelijkheid van anesthesie of een verdoving. Vroeger werd 90% van de medicijnen ingezet voor acute situaties en 10% voor chronisch gebruik. Tegenwoordig is het omgekeerd. Het gaat vaak fout bij chronisch gebruik van medicijnen, want dan krijg je vroeg of laat te maken met één of meerdere bijwerkingen. Over welke medicijnen heb ik het dan in relatie tot angst?

Middelen tegen verkoudheid, allergie en wagenziekte (maar die worden zelden chronisch gebruikt);
Corticosteroïden, zoals prednison;
Pijnstillers als tramadol, fentanyl, morfine en andere opiaten;
Anti-epileptica zoals pregabaline, gabapentine, lamotrigine;
Middelen tegen depressie, angst, ADHD en psychoses.

Dit laatste punt is natuurlijk de waanzin ten top! Je geeft medicijnen tegen angst of een depressie die vervolgens angst veroorzaken. De angst die ze veroorzaken is een andere angst dan waarvoor je ze ging slikken. Ik schrijf het maar in directe woorden op: psychofarmaca suggereren dat ze werkzaam zijn, maar zijn het niet. Als je ermee wilt stoppen, krijg je angstaanvallen. Dus denk je: ‘Zie je wel dat ze mijn angsten voorkomen! Zodra ik de dosering verminder, komen de ongemakken terug.’ Dat is een begrijpelijke maar niet kloppende denkfout. De angst die deze medicijnen veroorzaken bij het afbouwen, is een andere angst dan die je had voordat je deze pillen ging slikken. Het is afbouw-gerelateerde angst, omdat je aan het afkicken bent. Maar wie kan die vorm van angst nu onderscheiden van de oorspronkelijke? Niemand. Dus denk je bij iedere afbouwpoging waarbij de oorspronkelijke problemen terugkomen, dat je medicijnen echt helpen en dat je er maar beter niet mee kunt stoppen. Het tegendeel is echter waar. Overigens geldt hetzelfde mechanisme voor antidepressiva. Eigenlijk werken deze medicijnen als drugs en zorgen voor verslaving.

Fysieke factoren

Zijn er ook fysieke aanleidingen die tot het ontwikkelen van angststoornissen kunnen leiden? Ja, die zijn er. En wellicht zul je wederom verbaasd zijn omdat je er nooit iemand over gehoord hebt. Hier komen ze:

a. Gebrek aan zonlicht

Doordat we grote delen van ons leven binnen doorbrengen, al dan niet voor ons werk, ontberen we zonlicht. En de geografische ligging van Nederland doet daar, op zijn zachtst gezegd, geen goed aan. Hoe werkt zonlicht dan op angst? Zonlicht reguleert de aanmaak van cortisol, ons anti-stresshormoon. Het kunnen omgaan en aanpassen aan stressvolle situaties hangt af van de niveaus van cortisol die we in ons lichaam hebben. Langdurige stress zorgt eveneens voor het verlagen van cortisol (dat ons immuunsysteem weer plat legt). Zonlicht verhoogt daarentegen je ATP (benzine van je lichaam) en zo genees je sneller van allerlei aandoeningen. Dus door het mijden van de zon komen we van de drup in de regen (nee, geen verschrijving). En wat denk je van de rol van zonlicht in de aanmaak van vitamine D? Weet je trouwens ook nog dat tuberculosepatiënten naar sanatoria gingen en verplicht met bed en al in de zon moesten liggen? De zon is dus je grootste vriend. En huidkanker krijg je vooral van zonnebrandmiddelen. Dus lijd je aan angststoornissen? Zoek de zon op!

b. Slaapproblemen

Ik heb ooit een psychiater horen zeggen: ‘Bijna elke psychologische aandoening begint met een verstoorde slaap. Of een gebrek aan (goede) slaap. Wees dus alert op de hoeveelheid en kwaliteit van je slaap! Laten die slaaptekorten nu ook gebaseerd zijn op een gebrek aan zonlicht en onvoldoende nutriënten! Met de laatste opmerking doel ik dan op magnesium, ijzer, vitamine B12, vitamine D… Een tekort aan of een slechte slaap is in ieder geval de opmaat naar psychologische problemen, waaronder excessieve angsten.

c. Gebrek aan beweging

Mensen met veel fysieke kracht en energie moeten die energie kwijt. En als dat niet lukt, ontwikkel je angststoornissen. Met name geldt dit voor mannen met angststoornissen. Je ziet die namelijk vooral voorkomen bij fysiek sterke mannen. Doordat ze hun energie niet kwijt kunnen (door sporten of wat dan ook), krijgen ze psychische problemen. Dus mannen, kom van de bank af, stop met gamen of andere computer-gerelateerde activiteiten en ga wat fysieks doen in je huis of de tuin of in de sportschool.

d. Ziektes

Ik heb het al eerder gezegd: er zijn ook bij reguliere medici ziektes bekend die tot een angststoornis kunnen leiden, soms rechtstreeks, soms indirect. Wat heeft ziekte met angsten te maken? Simpel: als je ziek bent, maak je je zorgen. Dan ga je naar de dokter. De dokter controleert je bloed en vindt alles normaal. Maar jij blijft met de zorgen zitten. Dan denkt de dokter dat dit vooral psychologisch is of tussen je oren zit en krijg je een recept voor een antidepressivum. Of een kalmeringsmiddel. Zo beland je in een vicieuze cirkel. De klachten zijn niet weg en je nieuwe medicijnen stoppen je ‘onder een kaasstolp’ zodat je als een halve zombie door het leven gaat. Als ik Minister van Volksgezondheid was, zou ik huisartsen (en psychiaters) verbieden om mensen zonder een contact met een psycholoog psychofarmaca te geven.

Emotionele factoren

Het zal je wellicht bevreemden dat ik in een blog over angst en op een site voor supplementen begin over emotionele factoren. Toch zou ik ‘te kort door de bocht gaan’ als ik angststoornissen of welke psychologische aandoening dan ook alleen zou koppelen aan nutriënten. Dus om volledig te zijn, noem ik dan toch maar mentale factoren die een rol spelen bij angststoornissen, ook al is het mijn vak niet. Waar ik het dan over heb?

a. Social media

Op Internet is het toegestaan dat je mensen uitmaakt voor ‘….’ zonder sociale consequenties. Je kunt er mensen mee kapot maken. En zeker jongeren. Dan heb ik het nog niet eens over perversiteiten als sexting of andere respectloze en banale pogingen om kwetsbare mensen in je macht te krijgen. Of compleet af te branden. Onderschat het effect van sociale media niet, met name niet op jongeren, die sowieso al kwetsbaar zijn en op zoek zijn naar hun identiteit. Niet vreemd dat zoveel meer jongeren dan volwassenen kennelijk meer last hebben van angststoornissen. Kinderen onderling en perverse ‘volwassen’ daar nog bij, kunnen pubers bijna onherstelbaar beschadigen.

b. Misinformatie

In een wereld die bol staat van misinformatie, waar de overheid niet meer de betrouwbare bron van informatie is (Covid-19), waar we dagelijks gebombardeerd worden met halve waarheden, subjectieve waarheden en ‘geframede’ boodschappen, is het bijna ondoenlijk om je een eerlijk, genuanceerd en evenwichtig oordeel te vormen over een ingewikkelde en vertekende werkelijkheid. En de ontwikkeling van AI doet daar nog een schepje bovenop. Mijn simpele advies bij angststoornissen is om je contact met de complexe (en bedrieglijke) werkelijkheid via je telefoon of computer danig te reduceren of zelfs te beëindigen tot je weer stabiel bent. Je hebt je handen vol aan je eigen angsten en gaat vervolgens nieuwe angsten er bovenop stapelen. En die angsten en zorgen van jou gaan niets aan die werkelijkheid veranderen.

c. Hopeloosheid

Als je met psychische (en wellicht ook fysieke) problemen worstelt en je ‘van het kastje naar de muur wordt gestuurd’ zonder enige verlichting van je klachten, dan kom je in een situatie van hopeloosheid terecht. Dat is de meest verschrikkelijke plaats die je je maar kunt bedenken. Zo verzuchtte iemand in uiterste radeloosheid: ‘Ik hoop dat ik morgen maar niet meer wakker word.’ Of: 'Jullie zijn beter af als ik dood ben. Dan heb je van mij geen last meer.' Zonder enig uitzicht op echte oplossingen en echte antwoorden. Het raakt me diep als ik mensen dit soort dingen hoor zeggen.

d. Algemene verwarring

Ik schrijf verderop in deze blog onder andere dat voeding een cruciaal onderdeel is van het ontstaan van jouw angststoornis. Maar je kunt er vergif op innemen dat je bij het eerste de beste bezoek aan je dokter het tegenovergestelde hoort; je dieet heeft niets met angststoornissen te maken. Dus word je continue op jezelf teruggeworpen met de vragen: ‘Wie moet ik nu geloven? Wie is betrouwbaar? Wie spreekt de waarheid? Wie heeft de goede intenties?’ Want tegenover de bewering van de ene, staan duizenden beweringen van het tegenovergestelde. Dat afbrokkelende vertrouwen zie je vooral in mensen die van oudsher een academische opleiding hadden (zoals artsen) en derhalve autoriteit hadden, waarvan je er nu achter komt dat die ook maar beperkt in kennis zijn en waarvan de kennis niet zo objectief is als je zou mogen verwachten. Dus als je dokter zegt dat je dieet niets te maken heeft met mentale problemen, dan sta je voor een dilemma wie je het meest gelooft. Voor de gemiddelde burger een te zware last. Je mag van mij weten dat ik respect heb voor artsen, maar niet voor hun (door farmaceutische bedrijven bedachte) oplossingen. Zonder dat ze het weten, zijn ze zelf gedrogeerd.

Ik maakte in dat kader recent de volgende dingen mee:

Een vrouw slikte bepaalde medicijnen en ontwikkelde allerlei bijwerkingen (paresthesie, tardieve dyskinesie, rusteloze benen). Ik sloot de meest voor de hand liggende oorzaak uit (vitamine B12-tekort), nam contact op met de arts en vertelde hem over de, in mijn ogen, veroorzaakte bijwerkingen van de door hem voorgeschreven medicijnen. Zijn primaire reactie was dat die bijwerkingen onmogelijk door die medicijnen zouden kunnen komen, want die zullen wel bij ‘zelden’ vermeld staan. De werkelijkheid was dat ze bij ‘vaak voorkomende bijwerkingen stonden’. Hij was er niet van op de hoogte;
Een vrouw slikte bepaalde pijnstillers, die overigens niets deden aan het type pijn dat ze ervaarde en belandde eerst in een situatie met paniekaanvallen en later zelfs in een psychose. Achteraf bleek dat de pijnstillers geen enkel effect hadden op het type pijn en psychosen kunnen uitlokken. Met een psychiatrische diagnose als gevolg. Met nog meer psychofarmaca…;
Ik werd gebeld door iemand met neurologische klachten die mijns inziens te maken hadden met een tekort aan vitamine B12. Die persoon slikte twee medicijnen die dit als bijwerking hadden. De arts ontkende dat dit een bijwerking was (het stond nota bene in het Farmacotherapeuthisch Kompas!) en de huisarts liet die persoon al 12 jaar dezelfde medicijnen slikken zonder überhaupt naar die bijwerking te informeren;
Een vrouw slikte zo’n 14 medicijnen. Veel van haar klachten waren direct of indirect te herleiden tot medicijngebruik. Zoals gebruikelijk werd iedere bijwerking weer bestreden met een nieuw medicijn. Inmiddels had zij het gevoel in haar benen al bijna verloren.

Vertel ik dit omdat je mij moet geloven? Integendeel! Daarom probeer ik zoveel mogelijk links naar wetenschappelijke studies in mijn blogs te plaatsen, zodat je kunt controleren of hetgeen ik zeg gebaseerd is op ‘harde wetenschap’. Wees je eigen onderzoeker. En als dat te ingewikkeld voor je is; luister naar je gevoel!

e. Gebrek aan geloof en/of zingeving

Als je God of godsdienst afschaft (je mag het van mij ook spiritualisme of zingeving noemen in deze context) en verwijdert uit je wereldbeeld, als je denkt dat je zelf alles in de hand moet houden, als je geen hogere betekenis van je leven hebt, dan waakzaam en alert te zijn om te voorkomen dat je morgen in de problemen komt, dan wordt je leven geregeerd door angst. Daar zit zowel een existentiële als een psychologische kant aan. Een leven zonder God of zingeving, werpt je op jezelf terug. Dan heb je handen vol werk om lijden, tegenslag, sterfgevallen, financiële opdoffers of relationele problemen zelf op te lossen. Ik geef het je te doen in de stormen van het leven. Als je God (of welke hogere betekenis dan ook) afschaft in je leven, hou je een angstig en kwetsbaar ‘ik’ over. Zonder moreel kompas van een geloof of levensovertuiging wordt je op den duur krankzinnig en je blijft in totale verwarring en radeloosheid achter. Dan moet je voortdurend kiezen. Of je man of vrouw bent, of trouwen een betere optie is dan ‘vreemdgaan’, of iets kwaad of goed is, of iets moreel of immoreel is. Of lijden zin heeft. Wie er de waarheid spreekt. Ik geef het je te doen. De wetenschap brengt ons zo nu en dan wat goeds, maar is nooit een antwoord op zingeving. Karl Marx zei: ‘Godsdienst is opium van het volk’. Hij had beter kunnen schrijven: ‘God of opium.’ Of in de context van deze blog: ‘God of pillen.’ Zonder daarbij door te slaan en alle medicijnen op één hoop te gooien en af te schaffen, want dat is net zo goed ongenuanceerd.

f. Psychologische factoren

Er zijn ook allerlei psychologische redenen waarom je een angststoornis hebt kunnen ontwikkelen. Ik noem wat factoren:

Geboren zijn met een laag geboortegewicht of als prematuur;
Familie of (vooral) kind van iemand met een angststoornis;
Een moeder met angstproblemen tijdens jouw zwangerschap;
Extreem verlegen mensen;
Afkeergevoelige mensen (ontwikkelen vaak fobieën);
Ingrijpende levenservaringen, zoals echtscheidingen, sterfgevallen, calamiteiten op school, seksueel misbruik, fysieke mishandeling en emotionele verwaarlozing;
Afwijzing door leeftijdsgenoten;
Pesten op school of cyberpesten;
Controlerende, over-beschermende opvoedingsstijl bij groter wordende kinderen en pubers;
Negatieve informatieoverdracht door ouders op kinderen (‘Pas op; honden kunnen bijten’ dus wordt je bang voor alle honden);
Onveilige gehechtheid;
Angstige ouders;
Ouders met psychische problemen of verslavingen;
Gebrek aan een veilige gezinssituatie;

Met name bij kinderen zijn angststoornissen vaak te wijten aan de situatie waarin zij opgroeien.

Maar aangezien ik geen psycholoog ben, laat ik het verder bij deze opsomming. Toch wil ik dit nog even kwijt: onderschat de impact van de psychologische factoren niet. Ik denk zelf dat ze de belangrijkste aanleiding zijn voor angststoornissen; naast voeding. Inderdaad; dat is een mening en geen wetenschappelijk feit. Dus tijd voor het volgende onderwerp.

5. Wat is de orthomoleculaire aanpak?

Voedingsstoffen

Laten we het eerst hebben over voedingsstoffen die je nodig hebt om angststoornissen te voorkomen. Ik citeer uit een recent (2023) wetenschappelijk onderzoek: ‘Voeding is een aanpasbare risicofactor die kan bijdragen aan de ontwikkeling van of juist de behandeling van angst en is dus deels afhankelijk van de kwaliteit van ons dieet. Hoewel de biologische mechanismen waarmee voeding en specifieke nutriënten de psychische gezondheid kunnen beïnvloeden verre van duidelijk zijn, zijn er toch wel aspecten die gerelateerd zijn aan het ontwikkelen van psychische aandoeningen.’

Over welke aspecten gaat dit dan?

Ontstekingen, al dan niet laaggradig;
Oxidatieve stress;
Effecten op de plasticiteit van onze hersenen;
Mitochondriale disfunctie;
Metabolisme van neurotransmitters.

Al deze factoren worden beïnvloed door de aan- of afwezigheid van voedingsstoffen. Zo is bekend dat mineralen en sporen als zink, koper, ijzer en selenium cruciale componenten zijn voor talrijke biologische eiwitten die weer verband houden met de gezondheid van de hersenen. Recent onderzoek (2023) laat zien dat tekorten aan zink, ijzer en selenium in verband worden gebracht met angst, terwijl een teveel aan koper angst in grotere mate kan beïnvloeden dan een tekort aan koper.[9] Je kunt het onderzoek zelf lezen en de aangehaalde losse wetenschappelijke studies opzoeken. Ik zal me hier beperken tot de conclusies welke stofjes in verband staan met angststoornissen.

Zink

Er is een verband tussen angststoornissen en lage zinkconcentraties in het bloed. Als je de meta-analyse van voetnoot 9 leest en je zoekt naar de onderliggende onderzoeken, dan zie dat hoe lager de zinkwaarden in het bloed zijn, hoe groter de kans bestaat op het ontwikkelen van angsten. Betekent dit nu dat zinksuppletie altijd en bij iedereen zal leiden tot het verminderen van angst? Nee, want er zijn ook onderzoeken waarbij er geen verband werd gezien tussen zinksuppletie en angstgevoelens. Het is vaak ook lastig om al die onderzoeken ‘op één hoop te gooien’. Je zult per onderzoek moeten oordelen over de deelnemers, over de manier van rapporteren, over de lengte van het onderzoek, over de wijze waarop je effecten meet of vaststelt en, niet onbelangrijk, welke vorm van zinksuppletie er gebruikt is. Maar over het algemeen kun je wel stellen dat er een verband is tussen zink en angst en dat zinksuppletie de symptomen kan verlichten. Ik denk dat het voor de gemiddelde bloglezer voldoende is, dat een tekort aan zink mogelijk tot angsten kan leiden en dat suppletie met zink dit wellicht kan reduceren of zelfs opheffen. En een tekort aan zink vind ik niet vreemd bij mensen die zelden schaal- en schelpdieren eten; de ultieme bronnen van zink. Het beste resultaat gaf zinksulfaat, zeker als dat werd gecombineerd met magnesiumoxide.[10]

Selenium

Een zelfde betoog geldt voor selenium. In hetzelfde overzichtsartikel worden opnieuw diverse onderzoeken beschreven onder allerlei doelgroepen die voldoende representatief zijn voor de gehele bevolking. En ook hier is de samenvatting identiek aan die van zink: lagere bloedwaarden selenium zijn geassocieerd met hogere angsten. Ik citeer letterlijk uit het onderzoek: ‘Onderzoek naar de impact van selenium op angst is relatief recent. Over het geheel genomen onthult het merendeel van het bewijsmateriaal een omgekeerd verband tussen selenium en angst en een veelbelovend effect van seleniumsuppletie om angstsymptomen te verlichten…Onlangs onthulden twee klinische onderzoeken een veelbelovend effect van het combineren van een probioticum met selenium voor de vermindering van angstsymptomen bij vrouwen met polycysteus ovariumsyndroom (PCOS) en volwassen patiënten met zowel diabetes type 2 als coronaire hartziekten. Beide onderzoeken vonden een toename van de totale antioxidantcapaciteit en het glutathiongehalte in de behandelgroep, wat suggereert dat het effect van selenium om angst te verminderen een gevolg zou kunnen zijn van een verbeterde antioxiderende activiteit. Bovendien werd in oudere rapporten gevonden dat suppletie met selenium of een met selenium verrijkt dieet de angstige stemming kan verbeteren.’ Van al deze onderzoeken valt er één in het bijzonder op en dat is het onderzoek waarin ze selenium en probiotica combineerden. Zie je hier het verband met antibioticagebruik?

IJzer

Ook hier hetzelfde beeld als bij zink en selenium. Maar hier komt er een aspect bij! Zo weten we dat een tekort aan ijzer leidt tot anemie (bloedarmoede). Met name voor vrouwen is dit relevant. We weten dat menstruerende vrouwen vaak te kampen kunnen hebben met anemie door maandelijks bloedverlies. In technische termen kan ik hier spreken over ‘gepland’ bloedverlies, normaliter elke 28 dagen op schema. Wat zit er in je bloed? Een grote hoeveelheid nutriënten. Als je dus bloed verliest, verlies je voedingsstoffen. Niet alleen ijzer overigens, maar ook zink, selenium en wat al niet meer. Je bloedverlies tijden de menstruatie leidt technisch gesproken tot een kortstondig verlies aan nuttige stoffen. Dat verklaart dus ook dat sommige vrouwen gedurende hun cyclus geprikkeld of geagiteerd kunnen worden. In extreme gevallen kan dit zelfs leiden tot agressie of angst tijdens de menstruatie. Veel vrouwen ervaren dan ook stemmingsveranderingen tijdens hun cycli, waarvan angst er één is. En nee, mannen snappen daar niks van. Die denken: ‘Waarom reageert ze zo emotioneel? Ik snap er niks van.’ Maar als vrouw kun je nu je man uitleggen dat dit hoort bij je cyclus en het daarbij behorende verlies aan voedingsstoffen. Waaronder ijzer. Kun je hier nu wat mee? Ja! Je zou, voordat je gaat menstrueren, kunnen zorgen voor een extra voorraadje ijzer door meer ijzer in je weekmenu te stoppen of door supplementen te gebruiken. Waarschijnlijk doorloop je je cyclus met minder symptomen dan daarvoor. Praktisch gesproken, kun je de week voorafgaande aan en tijdens je menstruatie extra ijzer innemen in de vorm van een supplement en/of ijzerrijke voeding, zoals biefstuk (rood vlees), orgaanvlees en ijzerrijke groenten als spinazie. Opvallend in de studies is dat suppletie bij angstige mannen nauwelijks effect had. Er is trouwens nog een verband tussen ijzertekort en angst. IJzertekort leidt tot slechter slapen en slechter slapen leidt tot angsten. Dus de relatie tussen ijzertekort en angsten treft vooral menstruerende vrouwen. Het is maar dat je het weet. Daarom zijn het vooral menstruerende vrouwen die meer te kampen hebben met angsten en klachten als ‘hersenmist’. Ook zuigelingen, jonge kinderen, pubers (vanwege de snelle groei) en zwangere vrouwen hebben meer ijzer nodig.

Vitamine B12

Er is een onderzoek met de titel: ‘Neuropsychiatrische manifestaties bij vitamine B12-tekort’.[11] Wat kun je uit dit onderzoek leren? Dat een tekort aan vitamine B12 kan leiden tot psychiatrische symptomen van onrust, depressie, angst, psychose, dementie en delirium (delier). Terzijde: er staat ook letterlijk dat een tekort aan vitamine B12 kan leiden tot de ziekte van Alzheimer. En zelfs bij een bestaande ziekte van Alzheimer wordt een tekort geassocieerd met een hogere verstandelijke (cognitieve) achteruitgang en een risico op delier. Maar als we naar de relatie tussen een tekort aan vitamine B12 en psychiatrische symptomen kijken, dan kom ik ook nog apathie, opwinding, verminderde concentratie, slapeloosheid, achtervolgingswanen, auditieve en visuele hallucinaties en ‘brain fog’ (hersenmist/ongeorganiseerd denkproces) tegen. En hoe kom je aan een tekort aan B12? Kort door de bocht door het slikken van maagzuurremmers (omeprazol of pantoprazol), bepaalde medicijnen of het volgen van een vegetarisch dieet. En door menstrueren dus. Lees mijn blog over vitamine B12 er maar op na. En realiseer je je dan tegelijkertijd dat een ‘in-orde-bloedspiegel’ van je dokter bijna niets zegt. Het is totale nonsens om medicijnen voor angsten voor te schrijven als je als huisarts iemand niet eerst getest hebt op tekorten aan ijzer, vitamine B12 (op de goede manier getest) of mineralen. O ja, ik vergeet nog coeliakie.[12]

Ik zet de symptomen nog eens voor je op een rijtje:

Symptoom	IJzertekort	B12-tekort	Angst
Kortademig	V	V	V
Extreme vermoeidheid	V	V	V
Haarverlies	V	V	V
Irritatie/agitatie/prikkelbaarheid	V		V
Depressie		V	V

Zowel een ijzergebrek als een B12-gebrek leiden tot bloedarmoede. Heb je te maken met een angststoornis, laat dan eerst uitsluiten dat je een van de vormen van bloedarmoede hebt. Terzijde: 30% van de mensen die in het ziekenhuis werd opgenomen voor een depressie, had een B12-tekort. En mensen met een B12-tekort hebben 2,05 keer meer kans om ernstig depressief te zijn. Maar daar gaat deze blog niet over.

Magnesium

Een volgend nutriënt dat een rol speelt in angstgevoelens is magnesium. Ook daarvan zijn verschillende onderzoeken beschikbaar.[13] Over het algemeen kun je wel stellen dat magnesium helpt om angstgevoelen te reduceren, alhoewel niet duidelijk is waardoor dit komt en of dit in alle gevallen werkzaam is. Ik citeer: ‘Suppletie van magnesium kan de angst verminderen bij volwassenen met chronisch milde, matige tot ernstige angst.’ In een andere studie staat dat een tekort aan magnesium een angststoornis veroorzaakt doordat een tekort de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as (HPA-as) ontregelt.[14] Dus in dit onderzoek werkt het andersom: magnesiumtekort leidt tot angststoornissen en dan kloppen de andere onderzoeken ook dat suppletie van magnesium angsten reduceren (het spiegelbeeld). In deze context volsta ik met de vaststelling dat een tekort aan magnesium wel degelijk kan leiden tot overmatige angsten.[15] Dus mocht je met angst te maken hebben, probeer dan vooral ook (de goede vorm van) magnesium om je klachten te verlichten. Wat weten we nog meer over magnesium in deze context? Magnesium is ook ‘kampioen-spierontspanner’. Beter dan die spierverslappers die huisartsen voorschrijven (want spierkrampen en -stijfheid kunnen ook een symptoom van angsten zijn door een 'overload' aan adrenaline/noradrenaline). Onthoud in ieder geval: stijfheid in spieren, al dan niet veroorzaakt door stress of angst, los je op met magnesium (200-600 milligram verdeeld over de dag voor volwassenen is altijd veilig).

Vitamine B1 (thiamine)

In een klein onderzoek bij mensen met een gegeneraliseerde angststoornis uit 2011 ontdekte men dat deze mensen sowieso een beduidend lagere vitamine B1-spiegel in hun bloed hadden. Nadat ze werden behandeld met 100 mg thiamine per dag (ingespoten in de spieren) knapten ze zo goed op dat hun angsten significant afnamen, hun eetlust en algeheel gevoel van welzijn toenamen, vermoeidheid afnam en ze zelfs in staat waren om hun medicijnen tegen angst en bètablokkers te staken.[16] Letterlijk schrijven de onderzoekers: ‘Voor angststoornissen is thiamine met succes gebruikt in doses van 250 mg/dag om patiënten met angststoornissen te behandelen, waaronder symptomen die zich manifesteren als chronische vermoeidheid, slapeloosheid, nachtmerries, anorexia, misselijkheid en braken, diarree of constipatie, pijn op de borst en buik, depressie, agressie, hoofdpijn, diaforese (koud zweet) en koorts van onbekende oorsprong. Onder de meer dan 200 proefpersonen hadden succesvolle responders een tekort aan RBC-transketolase, wat bij 73% van de proefpersonen normaliseerde en leidde tot het verdwijnen of grote klinische verbetering van de meeste symptomen.’ Dus je hebt mensen met een ernstige angststoornis die daarvoor (afschuwelijke) medicijnen slikken. Je geeft ze een normale dosering (250 mg oraal) thiamine, ze voelen zich beter dan ooit en kunnen zelfs stoppen met hun medicatie. Hoe krachtig is dan zo’n oplossing!? Is het dan terecht om te stellen dat een angststoornis een neurologische aandoening is of is het eenvoudig een tekort aan voedingsstoffen?

Vitamine B en andere mineralen

Ging de vorige paragraaf specifiek over vitamine B1, een ander onderzoek laat zien dat al meer dan 90 jaar (!) bekend is dat meerdere B-vitamines (en dus ook B1) een rol spelen in mentale gezondheid.[17] Ik citeer uit dit onderzoek: ‘Ongeveer 90 jaar onderzoek toont de relevantie van voedingsstoffen voor de geestelijke gezondheid aan. In enkele van de eerste onderzoeken naar voedingsstoffen die relevant zijn voor geestesziekten, werden prikkelbaarheid en stemmingsproblemen waargenomen bij mensen waarvan bekend was dat ze een tekort hadden aan de B-vitamines en werd er ook positieve verbetering gerapporteerd bij geestesziekten wanneer ze werden behandeld met voedingsstoffen als mangaan (mineraal) en niacine (B3), zelfs ongeacht of de patiënten al dan niet een tekort hadden. Hoewel de belangstelling voor dergelijke onderzoeken sinds de introductie van psychiatrische medicijnen in de jaren vijftig sterk is afgenomen, suggereert recent onderzoek naar foliumzuur (vitamine B11) dat lage concentraties in verband kunnen worden gebracht met depressieve symptomen en een slechte respons op antidepressiva.’ Wat? Lees ik dat nu goed? De effectiviteit van antidepressiva hangt samen met een lage concentratie aan foliumzuur? Dat is toch te gek voor woorden? Heb je nu meer foliumzuur nodig voor je depressie of een antidepressivum?

Vitamine B6, foliumzuur (B11), inositol en choline

Ja, ik weet het; ze horen bij de vorige paragraaf over vitamine B in het algemeen. Maar ik licht ze nog even apart toe. Vitamine B6 en B11 zijn echte B-vitamines. Inositol en choline ‘halve B-vitamines’. Om niet in herhaling te vervallen, schrijf ik alleen maar op dat al deze stoffen min of meer in allerlei studie hebben laten zien een rol te spelen in je mentale en fysieke gezondheid, niet in het minst door hun effect op je homocysteïnespiegels. In het geval van inositol is er zelfs een vergelijkende studie tussen inositol en lithium waarin bleek dat inositol effectief was in het verlagen van paniekaanvallen.[18] In de meta-analyse ‘De rol van vitamines en mineralen in de psychiatrie’ worden achtereenvolgens de volgende stoffen genoemd: essentiële vetzuren (omega-3), vitamine B6, magnesium, vitamine B1, vitamine B6, vitamine B3, vitamine B12, vitamine B11, vitamine C en E (ook voor dementie en Alzheimer), melatonine, tryptofaan, enzovoorts.

Ik wil je met al deze mogelijke tekorten aanmoedigen om bij angststoornissen eerst een tekort aan nutriënten uit te sluiten, vóórdat je je toevlucht neemt tot die vreselijke medicijnen. Of, als je al onder die pillen zit, je van strategie gaat veranderen. Want ironisch bezien beroven al die psychofarmaca je precies van…? Ja, je raadt het al: B-vitamines en magnesium, mineralen, precies die stoffen die je nodig hebt om angststoornissen te voorkomen.

Als je nog steeds twijfelt of je angststoornissen komen door een tekort aan nutriënten, lees dan deze overkoepelende studie van 2020 maar over het verband tussen suppletie van vitamines en mineralen en angst, depressie en stress. Resultaat: 16 studies bewezen een positief effect bij mensen die geen medicatie gebruikten.[19]

Zorg dat je voldoende fysieke activiteiten onderneemt die helpen bij angsten

Omdat deze blog toch al veel te lang is, adviseer ik je om vooral de zon op te zoeken en te gaan bewegen. Van een simpele dagelijkse wandeling tot een rondje fietsen.

Zorg voor zingeving

Ook dit valt verder buiten het bestek van deze blog. Denk er eens over na.

Bouw die vreselijke medicijnen (met beleid!) af.

Over dit onderwerp zal ik een aparte blog publiceren, want dit een zeer complexe materie.

6. Samenvatting

Het is een lange blog geworden. Maar de problematiek is, zeker voor degenen die eraan lijden, ernstig en omvangrijk. Ik kan me ook voorstellen dat het je duizelt van de informatie. Daarom geef ik de hoofdlijnen weer van wat je kunt doen als je leidt onder angststoornissen:

Zorg dat je maag-darmstelsel op orde is. Als je niet weet hoe dat moet, stuur ons dan een mail. Zonder een normaal werkend maag-darmkanaal is er sprake van malabsorptie waardoor je sowieso tekorten oploopt;
Verwijder gluten uit je dieet. Hier kun je direct al mee beginnen en dat kan ook bijdragen aan herstel van je darmen;
Eet gezond! Dat betekent én verse groenten en dierlijke producten als vlees, vis, eieren en boter. Vermijd alles uit pakjes en zakjes, schrap suiker en alcohol uit je dieet;
Lees alle bijsluiters van de medicijnen die je gebruikt en kijk of ‘angst’ tussen de bijwerkingen staat. Stuur ons een mail als je deze medicijnen wilt afbouwen;
Zoek de zon op, ga naar buiten en beweeg. Let vooral op voldoende nachtrust en reduceer prikkels die je angsten versterken;
Verzamel mensen om je heen die je accepteren zoals je bent, waar je je veilig bij voelt en die je steunen. Dat geldt zeker ook voor een betrouwbare psycholoog die je kan helpen om je angsten te doorgronden en te hanteren (RET-therapie). Mocht je schade in het verleden hebben opgelopen die ten grondslag ligt aan je huidige angsten, ruim die troep op. Het heeft geen zin om trauma’s weg te stoppen in ‘laatjes’, want dat leidt juist tot problemen;
Steek tijd en energie in geloof, zingeving of spiritualiteit;
Laat je bloed controleren op magnesium, vitamine D, B12 en, indien mogelijk, zink, ijzer en selenium;
Neem een aantal basale supplementen in om je tekorten weg te werken. Ik heb het dan over de volgende supplementen:

Vitamine B-complex;
Losse vitamine B12: vraag ons advies over de goede vormen;
Mineralen, zoals magnesium, zink, selenium, ijzer (zeker als je nog menstrueert). Het is over het algemeen niet verstandig om losse mineralen te slikken, behalve de macromineralen zoals magnesium. Vraag ons advies;
Essentiële vetzuren.

Bouw je medicijnen af met beleid. Zie de (toekomstige) blog over depressies en antidepressiva. Want juist die medicijnen zijn er de oorzaak van dat je angstig blijft voelen en maar niet verlost wordt van die vreselijke angsten.
Hou hoop. Er is aan het einde van elke tunnel licht. Je bent waarschijnlijk het slachtoffer van zogenaamde oplossingen.

Disclaimer

Medische informatie wordt alleen verstrekt als informatiebron en mag niet worden gebruikt of vertrouwd voor diagnostische of behandelingsdoeleinden. De informatie is niet bedoeld als patiëntenvoorlichting, creëert geen relatie tussen patiënt en orthomoleculair adviseur en mag niet worden gebruikt als vervanging voor professionele diagnose en behandeling. Raadpleeg uw zorgverlener voordat u beslissingen over uw gezondheid neemt of voor advies over een specifieke medische aandoening. INNR B.V. is niet aansprakelijk voor enige schade, verlies, letsel of aansprakelijkheid op welke manier dan ook geleden als gevolg van uw vertrouwen op de informatie uit dit document.

[1] https://www.mdpi.com/2674-0311/2/1/8#:~:text=Current%20research%20indicates%20that%20deficiencies,the%20specific%20neurobiological%20mechanisms%20involved

[2] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18986716/

[3] Dodelijke psychiatrie, P. Gøtzsche, p. 261, Uitgeverij Lemniscaat, Rotterdam, 2016.

[4] https://www.youtube.com/watch?v=TZhgvr2rbwE&t=180s

[5] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24061211/

[6] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3641836/?_escaped_fragment_=po=22.6190

[7] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4517012/

[8] https://www.bmj.com/rapid-response/2011/11/01/coeliac-disease-may-manifest-itseslf-psychosis

[9] https://www.mdpi.com/2674-0311/2/1/8#:~:text=Current%20research%20indicates%20that%20deficiencies,the%20specific%20neurobiological%20mechanisms%20involved.

[10] https://lipidworld.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12944-020-01298-4

[11] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35337631/

[12] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37230064/