De vorige blog over dit onderwerp eindigde ik met de belofte om een aparte blog over afbouwen te schrijven. Want uit onderzoek blijkt dat het merendeel van de gebruikers van psychofarmaca enorme problemen ervaart met het afbouwen van deze ‘medicijnen’ maar er toch graag mee wil stoppen. Ik ga in deze blog je niet opnieuw uitleggen dat deze middelen je niet echt helpen. Persoonlijk reken ik psychofarmaca en statines tot de meest schadelijke middelen die op de markt zijn toegelaten. Wat een beerput als je je daarin verdiept! En vlak omeprazol-achtigen en anticonceptiemiddelen ook niet uit.
Betekent dit nu dat ik ‘anti-alle-medicijnen’ ben? Nee, natuurlijk niet! Je kunt maar wat dankbaar zijn dat, als je diabetes type 1 hebt, ze in staat zijn geweest insuline na te maken. Of als je geopereerd moet worden, dat je ‘weggemaakt’ kunt worden. Of als je een infectie of sepsis hebt, dat je antibiotica kunt krijgen (in mijn ogen het enige medicijn dat oorzaken aanpakt). Er zijn dus wel degelijk talloze nuttige medicijnen waar ook ik graag gebruik van zou maken als dat nodig mocht zijn en zeker in acute situaties.
Veelzeggend vond ik het om te lezen dat in vroegere dagen zo’n 90% van de medicijnen werd gebruikt voor acute situaties en 10% voor chronische. Tegenwoordig is de verhouding omgekeerd: 90 % van de medicatie wordt chronisch gebruikt en 10% acuut. Vandaar dat er per jaar in Nederland 603 miljoen dag-dagelijkse doseringen worden gebruikt van alleen psychofarmaca al. Dringt het tot je door? 603.000.000 pillen alleen voor psychische aandoeningen. Ik heb geen enkel financieel of persoonlijk belang om je van psychofarmaca af te krijgen, maar word wel blij als een moeder belt en zegt dat haar zoontje van de Ritalin af is met behulp van wat visolie en vitamine B. En daarom schrijf ik een nieuwe blog voor al die mensen die (soms zonder zich te realiseren wat ze aan het doen waren) in de fuik gezwommen zijn van psychofarmaca. Om zo'n medicijn te registreren hoeft sowieso niet te worden aangetoond of iemand na langdurig gebruik weer zonder problemen kan stoppen. Onderzoekers noemen het wel dat farmaceutische bedrijven ‘auto’s leveren zonder dat ze hoeven aan te tonen of die wel een rem hebben.’
Betekent dit dat iedereen in staat is om nu af te bouwen? Helaas niet. Er zijn situaties en omstandigheden in het leven dat het niet kan. Dus voel je, ondanks alle informatie, zeker niet schuldig of onder druk gezet om af te bouwen. Maar als je gemotiveerd bent om het te doen, dan is deze blog wellicht interessant voor je. Ik neem je mee aan de hand van de volgende structuur:
- Wie kan er afbouwen?
- Op welke manier moet je afbouwen?
- Waar kun je hulp krijgen bij het afbouwen?
1. Wie kan er afbouwen?
Ik heb door mijn werk al veel mensen gesproken die, op basis van het idee van een arts, soms argeloos zijn begonnen aan psychofarmaca (alle middelen die iets voor je psyche zouden doen, van Ritalin tot clomipramine en van levodopa tot risperidon en alles wat daartussen zit). En de centrale boodschap: je mist een stofje in je hoofd en daardoor heb je psychische klachten. Die hypothese klopt niet. We weten niet waarom mensen psychisch ziek worden (want dat ze ziek kunnen zijn, is wel een feit).
Maar wie kan er nu wel of niet afbouwen? Dat hangt een beetje van de situatie af, maar in mijn ogen zeker 75% van de gebruikers. Op welke situaties doel ik dan waardoor je beter niet kunt beginnen aan afbouwen?
a. Mensen die hun handen vol hebben om staande te blijven in de huidige situatie. Dat kan komen door persoonlijke omstandigheden, veel stress, ziektes, ‘levensevents’ of wat dan ook. Of door mensen die zoveel psychische pijn in het verleden hebben opgelopen en daardoor een bepaalde ‘verdoving’ gebruiken om daarmee te dealen;
b. Mensen die niet gemotiveerd zijn om af te bouwen, omdat ze opzien tegen de moeite en de kosten;
c. Mensen die niet begrijpen dat die medicijnen de problemen alleen maar in stand houden en al paniek krijgen bij het denken (!) over afbouwen en die daarom de effecten maar ‘voor lief’ nemen.
Ik heb er alle begrip voor! Je moet vooral niet gaan afbouwen omdat ik het zeg, maar omdat je het zelf inziet. En als je al aan die pillen vast zit en daardoor weer nieuwe problemen ontstaan, denk dan eerst diep na of de problemen los staan van die pillen of juist worden veroorzaakt door die pillen. Soms krijg je de bijwerkingen pas na jaren.
d. Mensen die denken dat het wel los loopt met de psychofarmaca. De dokter heeft het immers voorgeschreven en die is toch ook niet gek? Nee, je dokter is zeker niet gek, maar is wel volledig afhankelijk van wat anderen hem zeggen en volgens het protocol voorschrijven. Geen enkele arts heeft tijd om zich te verdiepen in de gegevens die de farmaceutische industrie hem of haar voorschotelt. En je hebt echt wel wat tijd en hersens nodig om de onderzoeken die ten grondslag liggen aan medicijnen te beoordelen.
Deze categorie mensen adviseer ik zich eens grondiger te verdiepen in deze materie door boeken te lezen of bijvoorbeeld dit filmpje te bekijken over fluoxetine/paroxetine. Ook schijnen er op Netflix documentaires te zijn met namen als ‘Dope Sick’, ‘Dark Waters’ en ‘Pain Killers’ met allen dezelfde moraal: hoe Big Farma miljarden verdient aan verslavende medicijnen. Ik heb die documentaires niet eens gezien, maar al zoveel over deze materie gelezen dat ik ze niet hoef te zien en uiterst kritisch ben op de farmaceutische industrie, de goeden uitgezonderd. En als je dat standpunt dan nog steeds niet deelt (geen probleem), lees dan eens de volgende boeken:
- ‘Dodelijke psychiatrie’ van hoogleraar en internist Peter Gøtzsche;
- ‘Het Pillenprobleem’ van arts Dick Bijl;
- ‘De cholesterolmythe’ van onderzoeksjournalist Daan de Wit;
- ‘Voeding en welvaartsziektes’ van ‘Wageningen-ingenieur’ Marijke Samsom;
- Vele andere, vaak Engelstalige boeken.
Inmiddels weet ik wel dat alleen de volgende mensen kans maken op een succesvolle stoppoging:
- Mensen die inzien dat deze pillen erg schadelijk zijn (al dan niet op lange termijn);
- Mensen die nu al allerlei bijwerkingen ervaren waar ze vanaf willen;
- Mensen die beseffen dat die pillen niets doen of hebben gedaan aan de onderliggende situatie;
- Mensen die begrijpen dat ontwenningsverschijnselen exact kunnen lijken op de oorspronkelijke problematiek waar ze ooit inzaten en waar ze hoe dan ook niet meer in willen belanden, maar dat tijdens het afbouwen het optreden van die gevoelens niets maar dan ook niets met die oorspronkelijke gevoelens te maken heeft. Terzijde: er is wel een truc om te ontdekken of jouw klachten afbouwklachten of oorspronkelijke klachten zijn. Als je teruggaat naar de vorige dosis en je klachten daarna snel verdwijnen, dan zijn het afbouw-gerelateerde klachten. Dan hoef je alleen je afbouw maar trager te laten verlopen;
- Mensen die begripvolle, wijze mensen in hun omgeving hebben;
- Mensen die de krassen uit hun verleden ‘onder ogen hebben gezien’ en er afscheid van hebben genomen;
- Mensen die in een rustigere periode in hun leven zijn aangekomen;
- Mensen die afbouwen met behulp van taperingstrips (waarover later meer).[1]
Waarom is afbouwen van psychofarmaca nu zo moeilijk? Simpelweg komt het door het feit dat je lichaam minder receptoren gaat aanmaken op je zenuwuiteinden. Kennelijk vind je lichaam het helemaal niet fijn dat je met chemische stofjes je brein en zenuwstelsel zit te manipuleren. Je lichaam reageert daarop met minder serotonine-antennes (receptoren). Of minder dopamine-receptoren. Als je dan (snel) gaat afbouwen, krijg je een tekort aan serotonine/dopamine en treden er ontwenningsverschijnselen op. Daarenboven is er ook nog zoiets als 'serotoninebezetting'. Men heeft uitgezocht dat de grootste effecten op de receptoren plaatsvinden in het laatste stuk van het afbouwen (onder de klinische drempel van de bepaalde stof). Dus met name in het laatste stukje van het afbouwproces treden de ergste ontwenningsverschijnselen op. Tenzij je gebruik maakt van taperingstrips, want daarmee wordt dat effect juist bestreden.
Nog steeds gemotiveerd om af te bouwen? Lees dan de volgende paragraaf.
2. Op welke manier moet je afbouwen?
Heb je weleens gehoord van het serotoninesyndroom? Dat is een sterk verhoogde serotonineconcentratie in het brein. Dat komt gelukkig niet veel voor, maar als het voorkomt is dat levensbedreigend. Het treft met name mensen die XTC gebruiken en ook psychofarmaca, zoals SSRI’s en MAO-remmers, twee soorten antidepressiva die de serotoninegehaltes in je hersenen verhogen. Symptomen van een serotoninesyndroom kunnen zijn: spiersamentrekkingen, heftig zweten, versnelde hartslag, hoge koorts, rillen, verwijde pupillen, opwinding, verwardheid, diarree, oververhitting, spierstijfheid en overactieve reflexen.[2] Waarom schrijf ik dit op? Niet, omdat ik denk dat je de kans loopt op dit syndroom door je medicijngebruik, maar vanwege de remedie. Als je namelijk dit syndroom hebt, is de remedie het geven van ‘pammen’.
Volgorde
Dat brengt mij op de volgorde in afbouwen van psychofarmaca. Als je namelijk meerdere psychofarmaca slikt, is de volgorde van afbouwen relevant. Ik kan het niet wetenschappelijk onderbouwen, maar wat ik ervan gezien heb, is de volgende volgorde het handigst:
- Afbouwen antipsychotica en anti-epileptica (de laatste uiteraard alleen als je geen epilepsie hebt);
- Afbouwen ADHD-medicatie;
- Afbouwen antidepressiva;
- Afbouwen benzodiazepines (‘pammen’).
Slik je één medicijn, dan is de keuze niet zo ingewikkeld. Slik je meerdere? Vraag het vooral aan je dokter.
Manieren van afbouwen
Veel mensen die willen afbouwen, gaan zelf aan de slag. Ze doen dit door bijvoorbeeld hun eigen afbouwschema te maken, pillen door te snijden of te breken, af en toe een dag over te slaan met hun doseringen en dat soort methoden. Soms kan dat lukken, maar er zitten wel wat risico’s en nadelen aan. Ik zet alle manieren voor je op een rijtje.
1. 'Cold Turkey' afbouwen
Je stopt van de ene op de andere dag met je pillen. Over het algemeen is dit bijna voor niemand weggelegd, want je kunt enorme afkickverschijnselen krijgen. Zelfs zo erg, dat je toch maar weer besluit om je pillen in te nemen. Er is ook een verband tussen de duur van de inname en het aantal ontwenningsverschijnselen. Hoe langer je een middel slikt, hoe groter het effect van het afbouwen is. Sommige mensen is het op deze manier gelukt, maar vraag niet hoe. Ik ken verhalen van mensen die drie maanden op bed hebben gelegen en door diepe dalen heen zijn gegaan. Ik zou dit dan ook niet aanraden.
2. Lineair afbouwen
Dit is de meest gebruikte methode. Stel als voorbeeld; je slikt ergens 100 mg van en je verdeelt dit in gelijke stapjes van 10 mg. Die verspreid je over een bepaalde periode en dat is dan de lineaire methode. Het nadeel van deze methode is dat het soms niet uitkomt met andere pilformaten (bijvoorbeeld als je stapjes van 7,5 mg moet zetten) of er zijn geen pilformaten die geleidelijk afbouwen mogelijk maken (je kunt bijvoorbeeld alleen maar pillen krijgen met 25 mg waardoor de stappen te groot zijn). Je ziet deze mensen dan ook vaak pillen knippen. Maar volgens de apotheker uit dit filmpje is dat niet handig. Daarbij komt ook nog het feit dat de werkzame stof meestal niet evenredig over de pil verdeeld is. Ga je je pillen knippen, dan loop je het risico dat in de ene helft meer werkzame stof zit dan in de andere. Dat geldt zeker als je medicijnen in capsulevorm zitten. Vaak zit in zo’n capsule een aantal balletjes of poeder en er zijn zelfs mensen die deze hoeveelheden dan gaan proberen te tellen/delen, maar dat is bijna ondoenlijk. Tenslotte heeft deze methode een nadeel als het gaat over de bezetting van serotoninereceptoren, iets waar ik bij hyperbool afbouwen op terugkom.
3. Dagje-overslaan-methode
Intuïtief bedenken mensen dit vaak zelf ook als een methode. Immers, als je elke dag 150 mg venlafaxine slikt en je slaat het een dagje over, dan meen je op een dosering van 75 mg beland te zijn. Er zijn goede redenen om dit niet te doen en de belangrijkste is dat elk medicijn zijn eigen halfwaardetijd heeft. Zo is van paroxetine en venlafaxine bekend dat ze een korte halfwaardetijd hebben. De werkzame stof verdwijnt snel uit het lichaam. Dat leidt soms al binnen een dag tot de eerste ontwenningsverschijnselen. Niet doen dus op deze manier.
4. Hyperbool afbouwen
Inmiddels is er steeds meer bewustzijn bij zowel apothekers als artsen dat afbouwen maatwerk is. De geesten worden min of meer rijp gemaakt dat het jarenlang blijven slikken van deze middelen niet wenselijk is. Die aandacht heeft ertoe geleid dat er nu studies zijn verschenen naar de meest wenselijke manier van afbouwen en dat is hyperbool afbouwen. Wat dat betekent? Dat je, een beetje afhankelijk van het soort medicijn, vooral met hele kleine stapjes gaat afbouwen en naarmate je verder in de afbouw komt nog kleinere stapjes zet. Het ‘venijn’ bij het afbouwen zit hem vaak in de staart. Juist het geleidelijk afbouwen in enkele milligrammen per dag voorkomt juist die nare bijwerkingen. Dat geldt zeker voor mensen die al eens een stoppoging hebben gedaan die mislukt is. Daardoor is er een angst voor het afbouwen ontstaan. Maar met de wijsheid van nu kan ik je vertellen dat dit door de afbouwmethode fout is gegaan (veel te grote stappen).
Fabrikanten zijn niet echt behulpzaam bij het leveren van kleinere doseringen. Zo kun je venlafaxine alleen maar in stappen van 37,5 milligram afbouwen. En dat gaat zeker voor een bepaalde groep gebruikers problemen opleveren. Vandaar dat Cinderella Therapeutics (een non-profitorganisatie) samen met de Regenboogapotheek in Bavel taperingstrips op maat maakt. Citaat: ‘Een taperingstrip bestaat uit antidepressiva, verpakt in een rol of strip met kleine dagelijkse zakjes. Elk zakje is genummerd en heeft dezelfde of een iets lagere dosis dan het vorige. Strips worden geleverd in series van 28 dagen en patiënten kunnen één of meer strips gebruiken om de snelheid van de dosisafbouw in de loop van de tijd te reguleren. Informatie over de dosis en de dag die op elk zakje is afgedrukt, stelt patiënten in staat om de voortgang van hun afbouw nauwkeurig vast te leggen en te bewaken.’ Deze manier van afbouwen leidt bij 71% van de gebruikers tot volledig afbouwen in 56 dagen. Van de hele onderzoeksgroep had 62% al eens eerder een niet succesvolle afbouwpoging ondernomen. Laat je echter vooral door je dokter begeleiden, want hoe langer je iets gebruikt, hoe langer je over het afbouwen moet doen. Helaas worden de taperingstrips niet vergoed door de meeste verzekeraars, behalve DSW en ENO. De kosten bedragen ongeveer € 150,00 per strip van 28 dagen. De meeste mensen hebben twee of drie van die strips nodig. Inmiddels zijn er al meer dan 10.000 mensen zo met hun medicijnen gestopt.
Van welke medicijnen zijn taperingstrips te verkrijgen?
- Antidepressiva: agomelatine, amitriptyline, bupropion, citalopram, clomipramine, fluoxetine, fluvoxamine, mirtazapine, moclobemide, nortriptyline, paroxetine, sertraline, tranylcypromine, venlafaxine of een andere soort;
- Antipsychotica: aripiprazol, clozapine, haloperidol, levomepromazine, olanzapine, quetiapine, risperidon, sulpiride of een andere soort;
- Anti-epileptica: carbamazepine, clonazepam, fenytoine, gabapentine, pregabaline of een andere soort op maat;
- Sedativa: diazepam, lorazepam, oxazepam, temazepam, zopiclon of een andere soort op maat.
Er zijn ook nog taperingstrips te krijgen voor opiaten, andere pijnstillers en waarschijnlijk ook ADHD-medicatie, maar die laat ik in deze blog verder buiten beschouwing.
3. Waar kun je hulp krijgen bij het afbouwen?
Begeleiding
Bij voorkeur bouw je je medicijnen af onder supervisie en met hulp van je arts of degene die je de medicijnen heeft voorgeschreven. Sowieso heb je een arts nodig voor het recept van de taperingstrips. Misschien heeft je arts nog nooit van taperingstrips gehoord of er geen ervaring mee. Laat hem/haar op de site www.taperingstrip.nl kijken.
In de praktijk zie je ook wel dat voorschrijvers niet of met tegenzin behulpzaam zijn bij het afbouwen van psychofarmaca. Omdat ze menen dat jouw situatie of persoonlijkheid deze middelen nodig heeft of om andere hen moverende redenen. Daarbij komt dat artsen tijdens hun opleiding veel over het starten van behandelingen en het voorschrijven van medicijnen leren, maar weinig over stoppen/afbouwen. Ga gewoon het gesprek aan met je voorschrijver en vraag naar de ‘voors en tegens’ van afbouwen in jouw geval. Het is altijd beter dat je kunt terugvallen op je eigen arts, dan dat je aan je lot wordt overgelaten of zelf gaat experimenteren. Terzijde: in het protocol van je arts staat gewoon dat langdurig gebruik niet wenselijk is, dus dat argument kun je ook nog gebruiken als je dokter er niet warm voor loopt. Mocht het niet lukken om je voorschrijver te motiveren om je te helpen, dan zijn er ook nog andere ondersteuners/artsen die erg vóór het gebruik van afbouwen met taperingstrips zijn. Je kunt ze hier vinden: https://www.taperingstrip.nl/wp-content/uploads/2022/08/Ondersteuning-voor-methode-en-gebruik-Taperingstrips-NL.pdf
Verder wijs ik je op de volgende sites:
- Regenboogapotheek Bavel: https://www.regenboogapotheek.nl/
- Vereniging Afbouwmedicatie: https://verenigingafbouwmedicatie.nl
- De site van Taperingstrips: https://www.taperingstrip.nl/
Klik vooral op alle linkjes, filmpjes en onderwerpen; daar leer je veel van! Tenslotte zou ik je aanraden om, voordat je gaat afbouwen, ook nog eens goed naar de orthomoleculaire redenen te kijken voor het ontstaan van depressies. Of angststoornissen. Want wat je niet wilt, dat als je bent afgebouwd, je de mogelijke grondoorzaak ongemoeid hebt gelaten. Om het risico op een terugval zo klein mogelijk te maken, zou ik eerst twee maanden een aantal stofjes suppleren, zoals in de vorige blog over dit onderwerp staat.
Tenslotte wil ik je nog meegeven dat het niet zo is dat je na afbouw verslaafd blijft aan die pillen. Als je er eenmaal vanaf bent, is er geen sprake meer van een verslaving. Wel kunnen de ontwenningsverschijnselen af en toe de kop nog opsteken, met name als je de pillen heel lang hebt geslikt in hoge doseringen. Bereid je daar gewoon op voor; het zijn de reacties van je lichaam op een langdurig verstoord chemisch evenwicht in je brein.
En iedere keer als je door ontwenningsverschijnselen gaat twijfelen aan je afbouwpoging, kun je nu al op een zichtbare plek in je huis deze spreuk ophangen: ‘Ik ben op weg naar de uitgang ‘Medicijnvrij’; de moeite die ik nu ervaar is moeilijk maar tijdelijk (!) en de beloning groot’.
En mocht je (morele) hulp of steun nodig hebben van INNR, dan geven we die. Omdat we diep overtuigd zijn dat veel mensen (helaas niet allemaal) beter af zijn zonder psychofarmaca en we er van nabij getuige van zijn geweest welke enorme verwoestende effecten die medicijnen kunnen hebben.
[1] https://www.medischcontact.nl/actueel/laatste-nieuws/artikel/afbouwstrip-voorkomt-ontwenningsverschijnselen