Je zult het maar hebben: vitiligo of pityriasis versicolor
Grote kans dat je nog nooit van beide aandoeningen hebt gehoord. Tenzij je één van beide hebt natuurlijk. Beide aandoeningen vallen in de categorie 'huidafwijkingen' en kunnen voor de ‘eigenaren’ behoorlijk stigmatiserend en psychisch belastend zijn. Zeker als de aandoening zich manifesteert op zichtbare plekken, zoals het gezicht of de handen. Omdat beide aandoeningen veel op elkaar lijken, behandel ik ze samen.
A. Vitiligo
1. Wat is vitiligo?
2. Wat is de reguliere aanpak?
3. Wat is de orthomoleculaire aanpak?
B. Pityriasis versicolor
1. Wat is pityriasis versicolor?
2. Wat is de reguliere aanpak?
3. Wat is de orthomoleculaire aanpak?
A. Vitiligo
1. Wat is vitiligo?
Eerst even een stapje terug. Onze huid bevat melanine. Dat is een pigment en zorgt voor de uiteenlopende tinten en kleuren van de menselijke huid. Hoe donkerder de huid, hoe meer melanine die bevat. Albino’s hebben dus geen melanine, blanke mensen weinig melanine en negroïde mensen de meeste melanine. Melanine wordt geproduceerd door melanocyten die onze bovenste huidlaag zitten. Door de blootstelling aan zonlicht maken deze cellen de melanine aan en onze huid kleurt bruin(er). Als je melanocyten verschillend reageren op zonlicht waardoor de ene cel meer en de andere minder melanine aanmaakt, krijg je sproeten. Een verhoogde productie van melanine kan ook een reactie zijn op hormonale veranderingen, zoals bij de ziekte van Addison, tijdens de zwangerschap of door het gebruik van orale anticonceptiva.
Nu naar vitiligo. Dat is een aandoening waarbij een plaatselijke vermindering van het aantal melanocyten leidt tot gladde, witte plekken op de huid. Volgens de reguliere medici is de oorzaak van de ziekte niet goed bekend. Men vermoedt dat de aandoening berust op een ontspoord immuunsysteem dat zich tegen de eigen melanocyten richt, een auto-immuunreactie dus. Opvallend is ook dat een derde van de mensen met vitiligo ook een schildklieraandoening heeft, maar het verband tussen die twee is onduidelijk. Mensen met diabetes mellitus, de ziekte van Addison (gebrek aan cortisol) en pernicieuze anemie (bloedarmoede door B12-tekort vanwege gastritis), ‘gewone’ bloedarmoede door een gebrek aan ijzer en mensen met schildklierproblemen hebben een grotere kans op het krijgen van vitiligo. Tenslotte hoor je vaak dat vitiligo start met een stressvolle en emotionele gebeurtenis als ‘trigger’.
Vitiligo leidt tot depigmentatie. Sommige delen van de huid hebben het vermogen verloren om pigment te vormen en blijven volledig wit. De omvang van de ziekte kan variëren van enkele scherp begrensde vlekken, terwijl anderen de vlekken over een groot deel van het lichaam hebben. De gebieden die het vaakst zijn aangetast, zijn het gezicht, de ellebogen, knieën, handen en voeten en de geslachtsdelen. De witte vlekken verbranden zeer snel in de zon. Als er sprake is van haargroei in de vlekken, dan worden die haren wit, eveneens vanwege een gebrek aan pigment. Heb je vitiligo op je hoofd, dan wordt je haar daar vroegtijdig grijs, zelfs als de huid niet door vitiligo is aangetast.
2. Wat is de reguliere aanpak?
De reguliere aanpak komt in grote lijnen overeen met die van psoriasis. Eerst kijkt men het natuurlijke beloop even aan, omdat bij sommige mensen spontaan herstel optreedt. Blijft dit uit, dan start men meestal met behandelingen met een zalf met corticosteroïden (cortison). Blijft verbetering uit, dan komt fototherapie om de hoek kijken in combinatie met psoralenen. Van die behandelingen word je niet blij, want zoals ik ook al bij psoriasis schreef, zijn psoralenen schadelijk voor je gezondheid (huidkanker). Als de plekken erg groot zijn, kiest men er ook wel eens voor om de normale huid te ‘bleken’ met hydroquinonzalf. De gevolgen van het bleken zijn echter onomkeerbaar.
3. Wat is de orthomoleculaire aanpak?
Ook orthomoleculairen denken dat vitiligo een auto-immuun-ziekte is, maar helemaal zeker is dit niet. Bij een auto-immuunziekte valt je immuunsysteem eigen lichaamscellen aan, in dit geval de melanocyten die melatonine maken. Dus het ‘doden’ of ‘aanvallen’ van melanocyten leidt tot het beëindigen van de melatonineproductie door die cellen met daardoor witte plekken als gevolg. Terzijde: vaak gaat vitiligo samen met andere auto-immuunziektes, bijvoorbeeld Hashimoto of Graves. Wat ook bekend is, is dat er bij vitiligo sprake is van een overmatige hoeveelheid vrije radicalen die schade veroorzaken. Deze kunnen of door de auto-immuunreactie zelf worden gecreëerd, of door een onbalans in oxidanten en antioxidanten. Die radicalen noemen ze reactieve zuurstofcomponenten, in het Engels afgekort als ROS (reactive oxygen species). Kenmerkend voor deze vrije radicalen, is dat ze chemisch erg reactief zijn en dat ze zuurstof als belangrijkste bestanddeel hebben. In een normale situatie vormen ROS een standaard bijproduct van de stofwisseling van zuurstof. Zowel een te hoge als een te lage concentratie ROS kan leiden tot problemen. In het geval van vitiligo is er sprake van te veel ROS waardoor er waterstofperoxide gevormd wordt. Lees maar verder; dan leg ik de oorzaken één voor één uit.
In een gezond lichaam met goed werkende melanocyten werkt het namelijk als volgt: L-tyrosine (een aminozuur) wordt door melanocyten omgezet in melanine met hulp van het enzym tyrosinase. Om dit enzym te laten werken, heb je koper nodig. Dit normale mechanisme kan worden verstoord door vijf dingen:
1. Je hebt een gebrek aan L-tyrosine omdat je lichaam dat niet kan omzetten uit L-fenylalanine (de grondstof);
2. Tyrosinase kan niet werken omdat er te weinig koper voorhanden is[1];
3. Melanocyten functioneren niet door een auto-immuunreactie van het lichaam;
4. Tyrosinase wordt geblokkeerd omdat je te veel aan oxidanten hebt. Dit geldt met name voor het (blekende) waterstofperoxide;
5. Problemen met het opnemen van vitamine D door een polymorfisme, waardoor een vier keer zo hoog risico op het ontwikkelen van vitiligo ontstaat.
Om met de eerste oorzaak te beginnen: L-tyrosine is een niet essentieel aminozuur. ‘Niet-essentieel’ betekent dat je lichaam dit zelf kan aanmaken. Terzijde: ‘niet-essentieel’ betekent in het normale taalgebruik ‘niet belangrijk’. Maar in deze context betekent ‘essentieel’ dat je stoffen van buitenaf moet binnenkrijgen en ‘niet essentieel’ dat je lichaam die zelf kan aanmaken, mits er aan de voorwaarden wordt voldaan van grondstoffen en cofactoren. De grondstof voor melanine is dus L-tyrosine. De grondstof voor L-tyrosine is L-fenylalanine. Dit essentiële aminozuur zit in talrijke dierlijke (en zelfs plantaardige) voeding, dus de kans op een tekort is niet zo groot. De dierlijke vorm is wel beter op te nemen door het lichaam dan de plantaardige. Je lichaam gebruikt L-fenylalanine dus om L-tyrosine te maken. De volgende voorwaarde is het hebben van voldoende maagzuur (en het niet slikken van maagzuurremmers zoals omeprazol of pantoprazol) om eiwitten af te breken en om te zetten in aminozuren, waaronder L-fenylalanine. De laatste stap is het omzetten van L-fenylalanine in L-tyrosine. Daar heeft je lichaam biopterine als cofactor voor nodig in een bepaalde vorm om een enzym met een moeilijke naam te activeren. Om het niet te complex te maken, noem ik nog één belangrijke reden om L-tyrosine niet te kunnen omzetten; fenylketonurie. Dat is een relatief zeldzame stofwisselingsziekte waarmee je geboren wordt. Terzijde: een problematische omzetting van L-fenylalanine leidt ook tot psychische problemen door een gebrek aan neurotransmitters (leidend tot depressies en apathie) en tot een te langzaam werkende schildklier. Dus als je naast vitiligo last hebt van één of beide kwalen, dan is dat een extra aanwijzing. Voor deze blog is alleen de rol in de melanineproductie van belang. Dus een gebrekkige omzetting van L-fenylalanine in L-tyrosine kan de eerste oorzaak zijn van vitiligo.
De tweede oorzaak is een gebrekkige of afwezige werking van het enzym tyrosinase. Je lichaam kan L-tyrosine niet omzetten in melanine. Om tyrosinase goed te laten werken, heb je een klein beetje koper nodig. Maar koper speelt ook een belangrijke rol in het maken van de antioxidant SOD, waarover later meer. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan koper, zijn oesters, sojalecithine, noten en lever. Overigens leidt een teveel aan koper tot hyperpigmentatie waardoor je juist donkere plekken op je huid krijgt, zoals ouderdomsvlekken.
De derde oorzaak is dat je melanocyten aangevallen worden door auto-immuunreactie: je lichaam maakt antilichamen aan om zichzelf aan te vallen. Er zit hier ook een verband met een tekort aan vitamine D. Het gevolg is een hoop ontstekingen en oxidatie.
Hier komt de vierde oorzaak ook aan bod. Door oxidatie maak je veel ROS aan. Hoe meer ROS, hoe meer antioxidanten je nodig hebt. Eén van die antioxidanten is superoxidedismutase (SOD). Deze antioxidant zet ROS om in zuurstof en waterstofperoxide. Ik denk dat je wel weet wat er gebeurt als je waterstofperoxide in je haar smeert…Hetzelfde gebeurt dus in je huid. Waterstofperoxide is dus een afbraakproduct van SOD die op haar beurt de hoeveelheid tyrosinase reduceert.
En tenslotte hebben we nog het probleem dat je lichaam geen vitamine D kan opnemen door geblokkeerde receptoren. Vaak worden deze receptoren geblokkeerd door een vroegere virale of bacteriële infectie, zoals ziekte van Pfeiffer (Epstein-Barr-virus), ziekte van Lyme of andere infecties. Doordat je vitamine D-receptoren geblokkeerd zijn, krijg je een verzwakt immuunsysteem met alle gevolgen van dien. Waaronder bijvoorbeeld een auto-immuunziekte waarvan vitiligo wellicht een voorbeeld is.
Wat kun je eraan doen? Dat is niet zo ingewikkeld. Hier komen de opties:
Koperhoudende crème
Van buitenaf kun je koperhoudende crème op de witte plekken smeren. Daardoor zorg je ervoor dat tyrosinase van de juiste hulpstoffen wordt voorzien om weer te gaan werken.
Zink & koper
Koper heb je nodig voor een goede werking van tyrosinase. Echter, koper en zink zijn antagonisten; ze drukken elkaar eruit. Dus als je koper nodig hebt voor vitiligo, neem er dan ook zink bij om te voorkomen dat je nieuwe problemen creëert. De aanbevolen dagelijkse dosis is 100 mg zink en 1500 mcg (!) koper per dag.
Vitamine D3
Lees even terug wat reguliere medici doen aan vitiligo: cortison, meestal in de vorm van prednison-achtigen, UV-licht en psoralenen. En wat is de werking van vitamine D? Het is de natuurlijke prednison (zonder die vreselijke bijwerkingen). En dat UV-licht dan? Dat zorgt ervoor dat je huid een voorloper van cholesterol omzet in vitamine D! Die psoralenen laat ik maar rusten, want daar word je niet vrolijk van. Dus eigenlijk imiteert de reguliere behandeling de natuurlijke werking van vitamine, wat eveneens een steroïde is (net als cholesterol). Vitamine D helpt om je lichaamseigen steroïden op te bouwen, zoals de bijnierschorshormonen cortisol, allerlei geslachtshormonen en aldosteron (belangrijk voor je bloeddruk). En tel de volgende eigenschappen van vitamine D er maar bij op: dé remedie voor auto-immuun-problemen omdat het je immuunsysteem reguleert. Simpel gezegd: het lost een onbalans tussen de verschillende immuuncellen op. En het zegt tegen je immuunsysteem of ‘er een tandje bij of af moet’. Deze laatste eigenschap is het best te beschrijven als ‘immuunmodulerend’. Daarnaast is vitamine D ontstekingsremmend; erg belangrijk bij een auto-immuunziekte. In een pilotstudie van 16 mensen trad bij 14 mensen re-pigmentatie van 25-75% op, toen ze werden behandeld met 35.000 IE vitamine D3 gedurende een half jaar.[2] Laat je dus wel adviseren over de dosering, want met een pilletje met 400 IE of 800 IE los je sowieso niets op.
Andere antioxidanten
Als het niet lukt om de hoeveelheid vrije radicalen door stress of een ongezonde leefwijze te reduceren, kun je altijd nog een andere krachtige antioxidant inzetten met de naam glutathion (of de voorloper NAC). Selenium heb je weer nodig om zelf glutathion aan te maken. In ieder geval is het de bedoeling dat je je cellen beschermt tegen overmatige stress (en de daarmee gepaard gaande oxidanten).
B. Pityriasis versicolor
Ogenschijnlijk lijkt de huidziekte met deze naam op vitiligo. Er is eveneens sprake van pigmentverschillen tussen verschillende delen van de huid. Het kenmerkende verschil, los van de oorzaak, is het contrast tussen normale huid en lichtere huid. Bij pityriasis versicolor zijn de verschillen kleiner. Als je vitiligo hebt, is het contrast groot en zijn de aangedane plekken wit. Bij pityriasis hebben we het over meer genuanceerd kleurverschillen; de lichte plekken zijn lichter maar niet wit. Overigens noemt men deze ziekte ook wel tinea versicolor.
1. Wat is pityriasis versicolor?
Pityriasis versicolor leidt dus, net als vitiligo, tot pigmentatieverschillen in de huid. De verschillen zijn alleen minder scherp. Meestal komt de ziekte voor bij jonge volwassenen, maar andere groepen zijn niet helemaal uitgesloten. Zelfs kinderen kunnen het krijgen. Vaak zitten de vlekken op de romp (maar niet altijd) en kunnen de kleurverschillen zich uiten in donkerdere huidskleuren of juist lichtere huidskleuren. De kleuren variëren van bruin tot beige of zelfs roze. Het is in de kern een schimmelinfectie van de bovenste huidlaag die schilferige, anders gekleurde huidplekken veroorzaakt. De veroorzaker is de schimmel Malassezia furfur die de pigmentvorming van de melanocyten aantast door de productie van dicarbonzuur. Omdat de schimmel leeft van de olie/vetten die op onze huid zitten, tref je die dan ook vooral aan op vettige huidonderdelen, zoals het gezicht, de hoofdhuid en het bovenste gedeelte van de romp. De aandoening veroorzaakt zelden jeuk of pijn, maar cosmetisch kan het belastend zijn voor de ‘eigenaar’, met name als het op zichtbare plaatsen zit. Soms begint de ziekte met kleine plekken die zich na verloop van tijd uitbreiden tot een heel gebied. De ziekte treft meer mannen dan vrouwen en wordt vaak in de zomer pas ontdekt omdat we dan bruin worden door de zon. Pas dan zien we de kleurverschillen ontstaan, want van de aanwezigheid van de schimmel hebben we geen symptomen.
2. Wat is de reguliere aanpak?
In het reguliere circuit wordt, na de definitieve diagnose, meestal gewerkt met schimmeldodende crèmes met ketoconazol of shampoos met seleniumsulfide of ketoconazol. Ook wordt terbinafine gebruikt in sprayvorm. Bij hardnekkige vormen van pityriasis krijgen de patiënten orale schimmeldodende medicijnen voorgeschreven, zoals itraconazol, ketoconazol en fluconazol. De bijwerkingen van deze medicijnen zijn problemen met de bijnieren en ernstige levertoxiciteit. Daarnaast kan men van deze medicijnen gastro-intestinale klachten krijgen, zoals misselijkheid, braken, buikpijn en diarree. De medicijnen itraconazol en fluconazol (zogenaamde triazolen) kunnen daarenboven leiden tot huidreacties en neurotoxiciteit (giftigheid voor de hersenen) met gevolgen als duizeligheid en toevallen als mogelijke gevolgen. Geen onschuldig spul dus. Als de medicijnen aanslaan, keert de huid na maanden terug naar haar egale status, maar vaak komt de infectie toch weer terug en begint ‘de riedel’ opnieuw. Daarom raden sommige artsen aan om de behandeling om de zoveel tijd te herhalen.
3. Wat is de orthomoleculaire aanpak?
Over de oorzaak zijn reguliere medici en orthomoleculairen het wel eens: een schimmel. Het lastige is trouwens dat die schimmel ook normaal op onze huid voorkomt. Om de een of andere reden raakt die balans verstoord en zorgt de overgroei van Malassezia furfur voor problemen. Je zou natuurlijk graag willen weten waardoor die balans verstoord raakt. De volgende oorzaken worden genoemd:
- Door het eten van junkfood of overmatig veel suiker;
- Door het gebruik van antibiotica;
- Door het gebruik van zalf met cortison;
- Bij (beginnende) diabetes;
- Bij polycysteusovariumsyndroom (PCOS);
- Bij zwangerschappen;
- Bij malabsorptie door slechte darmen.
In werkelijkheid is pityriasis altijd een intern probleem. Dat geldt overigens niet alleen voor pityriasis, maar voor bijna alle huidziektes. De reguliere behandelmethode die zich richt op de buitenkant met zalfjes, shampoos en dergelijke is dan ook alleen maar symptoombestrijding. De echte problemen zitten vanbinnen. Dat zie je ook bij pityriasis versicolor. Als je ‘een aanval’ onder controle hebt en je weer in remissie bent, heb je 80% kans dat het weer terugkomt. Hoe dat komt? Omdat de grondoorzaak ligt in een verstoorde darmflora. Het aanpakken van de huid en de darmen ongemoeid laten, is niet zinvol. Er zitten zo’n 400 verschillende microben in je darmen. Je hebt vriendelijke bacteriën, vriendelijke gisten, vriendelijke schimmels en zelfs vriendelijke candida. Als je een paar van die stammen verliest, bijvoorbeeld door antibiotica, ontwikkel je onvriendelijke tegenhangers die in dit geval op de buitenkant van je lichaam groeit. Dat brengt mij bij de orthomoleculaire aanpak.
Dieet
Begin met het eten van zeer gezonde gefermenteerde voeding. Die hebben een hoog gehalte aan goede bacteriën. Denk hierbij aan gefermenteerde zuurkool en andere gefermenteerde groenten. Ook (zelfgemaakte) yoghurt of kefir zijn heilzaam voor je darmen.
Probiotica
Neem probiotica in om de balans tussen vriendelijke en onvriendelijke bacteriën te herstellen. Let op; als je andere darmproblemen hebt, is het soms niet handig om bacteriën extra in te nemen. Dit geldt met name als je SIBO (small intestinal bacterial overgrowth) hebt. Door het innemen van probiotica maak je dit probleem alleen maar groter. Maar in het geval van gezonde darmen of na het gebruik van antibiotica, is het raadzaam om probiotica te gebruiken.
Oregano-olie
Oregano-olie is antipathogeen. Het helpt niet alleen bij problemen met schimmels of gisten, maar ook bij virussen en bacteriën die je graag kwijt wilt. Ik heb er een aparte blog over geschreven, dus lees die maar na als je meer over dit supplement wilt weten. Hetzelfde effect kun je trouwens ook bereiken met tea tree-olie, tijmolie, grapefruitpit-olie. Je kunt één of meer van deze oliën tegelijk gebruiken. Eventueel kun je er nog drie druppels apple cider vinegar bij doen, maar niet iedereen kan daar goed tegen. Meng vier druppels per soort olie (of 9 druppels als je één soort gebruikt) door een eetlepel kokosolie, meng het goed door en wrijf er je huid mee in. De beste tijd om dit te doen, is voor het slapengaan. Dan kan het de hele nacht inwerken. Oregano-olie kun je ook innemen, zodat je ook je darmen ermee herstelt. Want het insmeren van de huid, is alleen om de symptomen te bestrijden. De echte oorzaak zit in je darmen. Probeer dan ook elk gebruik van antibiotica te mijden, want je darmen zijn per kuur twee jaar bezig om te herstellen.
Disclaimer
Medische informatie wordt alleen verstrekt als informatiebron en mag niet worden gebruikt of vertrouwd voor diagnostische of behandelingsdoeleinden. De informatie is niet bedoeld als patiëntenvoorlichting, creëert geen relatie tussen patiënt en orthomoleculair adviseur en mag niet worden gebruikt als vervanging voor professionele diagnose en behandeling. Raadpleeg uw zorgverlener voordat u beslissingen over uw gezondheid neemt of voor advies over een specifieke medische aandoening. INNR B.V. is niet aansprakelijk voor enige schade, verlies, letsel of aansprakelijkheid op welke manier dan ook geleden als gevolg van uw vertrouwen op de informatie uit dit document.
[1] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/1346-8138.12392