Histamine-intolerantie en allergieën

In deze blog ga ik het hebben over histamine. Ik krijg namelijk veel vragen over hooikoorts en allergische reacties. En recent ontving ik een vraag van iemand over het mestcelactivatiesyndroom (MCAS); dat is echt erg! Die laatste vraag was voor mij dan ook de aanleiding om me te verdiepen in deze materie en uit te zoeken wat mijn Amerikaanse vakbroeders hierover te vertellen hebben. Want zelf wist ik er voor het schrijven van deze blog niet veel van.

Is deze blog ook voor jou interessant?  Dat hangt ervan af of je last hebt van seizoensgebonden allergieën, van neurologische symptomen zoals hersenmist, epilepsie, migraine of hoofdpijn. Of gedoe met maagzuur en darmproblemen. Dit kunnen allemaal symptomen zijn van een verhoogd histamineniveau. Natuurlijk besteed ik vooral aandacht aan orthomoleculaire oplossingen; natuurlijke manieren om je lichaam tot rust te krijgen en veel van de symptomen die histamine kan veroorzaken onder controle te brengen. Ik structureer deze blog als volgt.

1. Wat is histamine?
2. Welke symptomen kunnen er ontstaan bij te veel histamine?
3. Wat is de reguliere aanpak?
4. Wat zijn de oorzaken van een overschot aan histamine?
5. Wat is de orthomoleculaire aanpak

1. Wat is histamine?

Wat is histamine precies? Voor zo’n vraag kijk ik eerst in mijn medisch handboek. En wat schetst mijn verbazing? Er staat nagenoeg niets over in! In het ‘Compendium Geneeskunde’ las ik alleen dat histamine uitgescheiden wordt door mestcellen en basofiele granulocyten (een bepaald soort witte bloedlichaampjes) en dat histamine een effect heeft op bepaalde cellen in de maag om maagzuur aan te maken. In het ‘Medisch Handboek’ las ik summier iets over het bestaan van H1- en H2-receptoren in luchtwegen en maag, over histaminevergiftiging door het eten van (niet verse) makreel en tonijn, maar vooral over de inzet van antihistaminica. Toch wel vreemd dat je wel medicijnen voorgeschreven kunt krijgen tegen histamine, maar dat je nauwelijks iets basaals over histamine kunt lezen. Ik kwam in ieder geval wel tegen dat histamine betrokken is bij de productie van maagzuur en bij allergische reacties. Ook kwam ik de ziekte mastocytose tegen, waarover later meer. Maar verder was de informatie summier van aard. Dat vond ik eveneens terug in een wetenschappelijk onderzoek over histamine: ‘…het belang van histamine in veel regulatieprocessen is nog steeds raadselachtig.’[1]Niet getreurd. Dan maar zelf verder spitten.

Histamine is een natuurlijke ‘amine’ die is afgeleid van L-histidine. Het is een lichaamseigen stof. We maken het dus zelf aan en daarom alleen al heeft het ongetwijfeld een functie. Je moet dus niet denken dat histamine op de een of andere manier slecht of schadelijk voor je is. We hebben histamine gewoon nodig. Problemen ontstaan pas als je er te veel van hebt (en waarschijnlijk ook als je er te weinig van hebt). Maar wat zijn dan de functies van histamine in ons lichaam? Eigenlijk kun je die functies vinden, door na te gaan waar de histaminereceptoren zitten. Daar zijn er vier van met de simpele namen H1 t/m H4. Als we die dus aflopen, komen we ook de functies tegen.

H1-receptoren

De H1-receptoren zitten vooral in de longen, maar niet alleen exclusief daar. Als histamine in de longen wordt ontvangen, dan heeft dat effect op de mate van vaatverwijding, vaatdoorlaatbaarheid, het aanspannen c.q ontspannen van de bronchiën en een effect op immunologische reacties. Daarom zie je vaak dat hooikoortspatiënten last hebben van hun luchtwegen, resulterend in benauwdheid, kortademigheid, slijmproductie en hoesten. Histamine roept immers een ontstekingsreactie op door allergenen! Overigens komen we H1-receptoren ook nog tegen in de dunne darm, is er een relatie met het slaapritme en zijn er effecten op het immuunsysteem. H1-receptoren vinden we dus op meerdere plaatsen in ons lichaam.

H2-receptoren

H2-receptoren treffen we voornamelijk aan in de maag en in mindere mate in de spiercellen en het hart. Zo helpen de H2-receptoren in de maag om meer maagzuur te produceren. Gelet op de mensen die een tekort aan maagzuur hebben, een belangrijke boodschap. Terzijde: als je dus H2-blokkers (cimetidine of famotidine) krijgt om je maagzuurproductie te reduceren, blokkeer je daarmee de mogelijkheid om maagzuur te produceren met alle gevolgen van dien voor je spijsvertering. H2-receptoren vinden we ook in het hart, wat weer kan leiden tot een verhoogde hartslag (tachycardie). H2-receptoren zien we vervolgens in spierweefsel waar histamine helpt om gladde spiercellen te laten ontspannen. Dat soort cellen vinden we bijvoorbeeld in onze vaten en blaas. Leidt histamine in de longen vooral tot het activeren van het immuunsysteem, dan geldt het tegenovergestelde bij de H2-receptoren. Daar heeft histamine een onderdrukkend effect op het immuunsysteem.

H3-receptoren

Histamine is ook een neurotransmitter. Een neurotransmitter is een chemisch stofje dat wordt afgegeven tussen de ene en de andere zenuwcel waardoor die met elkaar kunnen communiceren. Histamine is een biochemische ‘amine’; een chemisch stofje dus. Door histamine-afgifte verstuurt je lichaam dus boodschappen door je zenuwgestel, net als dopamine of serotonine, om die vervolgens af te leveren aan verschillende weefsels in het lichaam. Histamine houdt bijvoorbeeld onze hersenen alert. Histamine reduceert ook de productie en afgifte van acetylcholine, serotonine en noradrenaline en kan daarom leiden tot slaapproblemen, epilepsie, ADHD en cognitieve problemen. Soms werkt het andersom: je wordt van antihistaminica slaperig en suf, met name de H1-blokkers zoals onder andere chloorcyclizine, cinnarizine en promethazine. Daarom gebruiken sommige mensen antihistaminica als slaapmiddel; niet erg slim.

H4-receptoren

De H4-receptoren vinden we wederom in de maag, maar eigenlijk ook door het hele lichaam en vooral in het immuunsysteem. Ze zijn betrokken bij ontstekingen, allergische- of overgevoeligheidsreacties, het ontwikkelen van maagzweren en (voorkomen van) kanker en versterken het effect van acetylcholine op de darmperistaltiek.

Alles overziende, zien we dat histamine een zelfs tegenovergesteld effect kan hebben op diverse weefsels en dat het door het hele lichaam werkt. Hoe die verdeling over het lichaam dan wordt aangestuurd en waarom histamine de ene keer opspeelt bij H1 en de volgende keer bij H4 lijkt nog een groot raadsel. Soms is verwonderen beter dan begrijpen. Hoe dan ook; histamine speelt een grote rol op verschillende plaatsen en met verschillende functies in ons lichaam.

In dit verband noem ik alvast diamine-oxydase (DAO), een enzym dat we vooral in de dunne darm en nieren aantreffen en dat voornamelijk de histamine afbreekt die we via eten en drinken binnenkrijgen. Daarnaast hebben we ook een enzym met de naam HNMT (histamine-n-methyltransferase) dat histamine vooral afbreekt in je longen, centraal zenuwstelsel en je lever. Beide enzymen zijn onmisbaar om een overschot aan histamine te voorkomen.

2.      Welke symptomen kunnen er ontstaan bij te veel histamine?

In deze paragraaf neem ik je mee naar de symptomen die kunnen wijzen op een intolerantie voor histamine. Maar let goed op; het gaat niet over histamine op zichzelf, maar over een teveel aan histamine. Ik doe dat opnieuw aan de hand van de plaatsen in het lichaam waar we de histaminereceptoren vinden.

H1-symptomen

Sommige mensen worstelen met de klassieke allergiesymptomen: ademhalingsproblemen, een loopneus, ontstoken slijmvliezen in de neus (rhinitis), een verstopte neus, verstopte sinussen, astma, kortademigheid, piepende ademhaling vanwege vernauwde luchtwegen. Dit zijn de karakteristieke symptomen, die voornamelijk rond het ademhalingssysteem optreden. Daarnaast raken de ogen vaak geïrriteerd: tranende, waterige en jeukende ogen. Iedereen die allergisch is voor pollen, een dier of eten, herkent deze symptomen wel.

H2-symptomen

Veel mensen met maag- en darmproblemen leggen geen link met histamine. Wat zijn de symptomen van histamine-intolerantie in het maag-darmkanaal? Denk dan aan een opgeblazen gevoel, winderigheid, een gevoel dat je maag vol zit terwijl je nauwelijks iets gegeten hebt, diarree of juist constipatie, buikpijn, misselijkheid en braken. Soms hebben mensen maagpijn; dat zit hoger dan buikpijn, net onder het borstbeen in het midden. Je kunt ook last hebben van cardiovasculaire symptomen, zoals een te snelle hartslag (tachycardie), hartkloppingen of problemen met extreem lage bloeddruk waardoor je zelfs kunt flauwvallen. Draaiduizeligheid of vertigo hoort ook in het rijtje. Een teveel aan histamine zorgt ook voor een lekke darm met allerlei gevolgen van dien. Een lekke darm leidt vervolgens tot allerlei stofjes in je bloedbaan die beter in je darmen hadden kunnen blijven, zoals endotoxines.

H3-symptomen

Heel andere symptomen tref je juist aan in het zenuwstelsel. Een van de belangrijkste is migraine (of heftige hoofdpijn)! Als je migraine hebt en je hebt zo’n beetje alles geprobeerd en uitgesloten, dan zou dit iets voor je kunnen zijn om te laten uitzoeken. Nog een neurologische? Duizeligheid. Menstruatiekrampen en premenstruele migraine zijn ook mogelijke symptomen van een histamine-intolerantie.

H4-symptomen

Dan hebben we symptomen in de huid: jeuk, blozen, netelroos, eczeem, rosacea, psoriasis, dermatitis en zwelling. En infecties van allerlei aard.

Zoals je ziet kun je de symptomen niet een op een knippen naar organen; ze zijn min of meer systemisch. Immers, histaminereceptoren van alle soorten treffen we overal in het lichaam aan. Weliswaar de meeste van een bepaalde soort in een bepaald orgaan (H2 = maag), maar niet exclusief alleen daar. In feite is histamine een stof die door het hele lichaam gaat en op meerdere plaatsen, afhankelijk van het type receptor, verschillende effecten heeft. Dat maakt het ook een lastig probleem als je er te veel van hebt. Of te weinig.

Wat cruciaal is bij histamine-intolerantie, is om vast te stellen of je symptomen het hele jaar of juist alleen in seizoenen optreden. Als je namelijk het hele jaar last hebt van deze symptomen, dan is de kans groot dat je een voedselintolerantie hebt. Of iets anders verwoord; je hebt seizoensgebonden allergieën (zoals hooikoorts) of je hebt algehele immuunproblemen door een algemene intolerantie voor histamine. Ik zeg er wel gelijk bij; histamine is niet het probleem, zelfs je immuunsysteem is niet echt het probleem; de triggers zijn het probleem. Denk je dat je lichaam voor niets histamine vrijgeeft? Nee, er moet een dieperliggende oorzaak (of oorzaken) zijn. Als je je in bepaalde symptomen herkent en je wilt weten of dat mogelijk door histamine komt, dan kun je dit eenvoudig testen door voeding te gebruiken die rijk aan histamine is en te kijken of je direct daarna symptomen krijgt. Een opsomming van histaminerijke voeding vind je in paragraaf 4.

Over het algemeen zie je dat als je er niet bijtijds bij bent om deze problemen aan te pakken, je immuunsysteem steeds verder ontregeld raakt en steeds gevoeliger wordt voor meer allergieën. Dus je begint met één allergie en uiteindelijk eindig je met een overdreven gevoeligheid voor talloze stofjes! En zie er dan nog maar eens uit te komen…

3.      Wat is de reguliere aanpak?

Ik schreef al eerder dat ik nauwelijks wat kan vinden in mijn medische boeken over histamine. Het lijkt wel of de reguliere medici niet veel meekrijgen over histamine. Dat betekent dan ook dat ik in dit hoofdstuk alleen wat kan schrijven over antihistaminica. Die worden onderverdeeld in drie soorten groepen:

a. H1-antagonisten die de ontvangers blokkeren van de gladde spieren van de vaatwand, de bronchi, de blaas en de haarvaatjes (capillairen). Ze worden vooral ingezet bij mensen met allergische reacties, zoals hooikoorts. Deze H1-antagonisten hebben ook anticholinerge, antiserotinerge, sederende en anti-emetische werking. Allemaal moeilijke woorden die het effect omschrijven op neurotransmitters en daardoor (ook) het zenuwstelsel beïnvloeden. Soms worden deze middelen dan ook gegeven bij misselijkheid, braken, reisziekte en dat soort problemen;

b.      H2-antagonisten blokkeren vooral de productie van maagzuur, alleen handig als je een maagzweer hebt, maar zeer onverstandig als je zuurbranden hebt;

c. Er is maar één H3-antagonist: pitolisant. Dat middel wordt voorgeschreven als er sprake is van overdreven slaperigheid overdag, zoals bij narcolepsie;

d. H4-antagonisten bestaan formeel niet.

De werking van antihistaminica is dus niet dat je totale histamine omlaaggaat, maar dat de plaatsen waar histamine ‘aandokt’ worden geblokkeerd. Vervolgens blijf je dus nog steeds met te hoge niveaus aan histamine in je bloed zitten, dus de oorzaak wordt er niet mee aangepakt.

Verder lees ik in mijn medische boeken wat over een teveel aan histamine door het eten van oud voedsel. Je moet namelijk weten dat het histaminegehalte van oud voedsel door bacteriewerking sterk verhoogd is. In die zin zou je dus via je voeding te veel histamine binnen kunnen krijgen. Dat is ook de reden dat mensen met een histamine-intolerantie, geen oude kaas en andere oude voeding of gefermenteerde dranken mogen gebruiken; dat maakt de problemen alleen maar groter. Alleen ‘vers’ is het motto.

Tenslotte vond ik nog informatie over één ziekte die in verband staat met histamine: mastocytose. Dat is een abnormale ophoping van mestcellen in de huid of soms in diverse andere delen van het lichaam. Er zijn drie vormen van, maar aangezien de aandoening zeldzaam is, zal ik er verder niet over schrijven.

4.      Wat zijn de oorzaken van een overschot aan histamine?

Laten we in deze paragraaf dan zelf de dingen maar eens op een rijtje zetten, allemaal ontleend aan een wetenschappelijk onderzoek uit 2021.[2] Ik ga dus de belangrijkste oorzaken bespreken die kunnen leiden tot een overschot aan histamine, alhoewel je niet alle oorzaken uit dit onderzoek kunt halen.

Teveel toxische zware metalen

Je leest er niet zoveel over, ook niet in wetenschappelijke onderzoeken. Toch is een overmatige aanwezigheid van toxische metalen als kwik, lood, enzovoorts een belangrijke grondoorzaak waarom je immuunsysteem ‘op scherp’ staat. Want zoals je weet, is histamine zelf geen vijand van je. Dus er is kennelijk iets waardoor je lichaam continue histamine afgeeft om een reactie te ontketenen. Een te hoog gehalte aan zware metalen is dus één van de redenen.

Maag-darmontstekingen

We zien dit veel bij patiënten met coeliakie of mensen met niet-coeliakie glutensensitiviteit. Een van de dingen die een chronische maag- of darmontsteking veroorzaken is een infectie in het maag-darmkanaal door parasieten, bacteriën of een virus. Hoe kan dat? Wel, het gevolg van die infectie is dat een enzym wordt beschadigd dat histamine in je darmen afbreekt. Dat enzym heet diamine-oxidase (DAO). Door een ontsteking wordt de mogelijkheid om dat enzym tot werking te laten komen, gefrustreerd. Het gevolg is dat er dan geen afbraak van histamine in de darmen plaatsvindt dat we door voeding binnenkrijgen, zoals bij yoghurt, zuurkool, vlees, kaas en rode wijn. Dus alles wat de darmen passeert en een ontstekingsreactie veroorzaakt (voeding waar je allergisch voor bent, E-nummers, kleurstoffen, conserveringsmiddelen, additieven), heeft effect op een goede werking van het DAO-enzym. Gaat dit enzym minder of zelfs helemaal niet meer werken, dan stijgen je histaminewaarden aanzienlijk. Die hogere hoeveelheden histamine leiden op hun beurt weer tot allergie-symptomen, hoofdpijn of zelfs migraine, zoals in paragraaf 2 besproken. 

In relatie tot het bovenstaande begrijp je nu ook wel dat mensen met de Ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, coeliakie of welke ontstekingsziekte in darmen dan ook na verloop van tijd geconfronteerd kunnen worden met een verminderd vermogen om histamine af te breken zodat ze een histamine-intolerantie gaan ontwikkelen. De histamine hoopt op door te weinig afbraak en je systeem raakt overbelast.

Gebrek aan maagzuur

Deze oorzaak heb ik niet kunnen vinden in wetenschappelijk onderzoek en is dus een eigen hypothese. Het niet hebben van voldoende maagzuur, al dan niet veroorzaakt door het gebruik van medicijnen (protonpompremmers en/of antihistaminica), maakt de problemen nog groter. Ten eerste neem je door een gebrek aan maagzuur niet voldoende voedingsstoffen op omdat die niet worden afgebroken in de maag. Daardoor ontstaan er ‘stroomafwaarts’ veel meer problemen, zoals darmdysbiose, te weinig aanmaak van gal, te weinig vitamine B12, enzovoorts. Daarnaast zorgen die niet afgebroken voedingsstoffen voor de productie van ammonia, dat je darmwand beschadigt waardoor je een lekke darm krijgt. De niet goed afgebroken eiwitten komen vervolgens in je bloedbaan en veroorzaken een immuunreactie. En door een gebrek aan maagzuur worden parasieten, schimmels en bacteriën niet afdoende gedood, dus die gaan vrolijk je darmen in. Dat geldt zeker voor mensen die antihistaminica slikken die, zoals je nu weet, ook H2 -receptoren blokken. Ik kan het belang van een adequate hoeveelheid maagzuur niet genoeg benadrukken. Als ik dit combineer met de wetenschap dat de hoeveelheid maagzuur drastisch afneemt naarmate we ouder worden en dat zo’n beetje miljoenen Nederlanders Omeprazol of Pantoprazol slikken, dan vermoed ik dat de gezondheidsproblemen de komende jaren alleen maar groter gaan worden.

Darmdysbiose

Een volgende oorzaak van te veel histamine kan een verstoorde darmflora zijn. Dat is niet zo uitzonderlijk, want bijna elke antibioticakuur vernietigt (een deel van) je darmbacteriën. Hoe minder goede bacteriën in je darmen, hoe armer je microbiële diversiteit. De goede darmbacteriën die je voeding afbreken en helpen verteren zijn verdwenen, zodat je lichaam geen voeding meer kan verdragen of nauwelijks meer kan afbreken. Het vermogen om diamine-oxidase gaat daardoor ook verloren. De hele keten van histamine-intolerantie zou bij die en gene zomaar begonnen kunnen zijn met een antibioticakuur. Overigens geldt e.e.a. ook bij een bacteriële overgroei in de dunne darm (SIBO).

Uitgeputte bijnieren

Er is ook een relatie met uitgeputte bijnieren. Je bijnieren produceren cortisol. Hoe heftiger je reageert op histamine, hoe groter je cortisolreactie om die overmatige histamine te neutraliseren. Als iemand bijnieruitputting heeft of een lage cortisolproductie, dan kan histamine ongehinderd haar gang gaan. Het is dus zeker de moeite waard om hiernaar te laten kijken. 

Slechte leverfunctie

Je lever is het orgaan om je bloed schoon te houden, overbodige, overtollige of schadelijke stoffen eruit te halen en naar de uitgang te sturen. En andersom; goede stoffen je bloedbaan in te sturen. Als je lever om welke reden dan ook niet goed functioneert (meestal leververvetting, overmatig alcohol- of medicijngebruik), dan gaat er van alles fout in het systeem. Je leverfunctie verbeteren is dus zeker een onderdeel van een orthomoleculaire aanpak.

Tekorten aan voedingsstoffen

Als je een tekort hebt aan voedingstoffen, dan raak je eveneens het vermogen kwijt om histamine kwijt te raken. De eerste is vitamine C, dat je kunt beschouwen als een natuurlijk antihistaminicum. Hoe zit dat? Wel, je hebt immuuncellen in je lichaam met de naam ‘mestcellen’. Mestcellen zijn een bepaald soort witte bloedlichaampjes die ook wel mastocyten worden genoemd. Ze worden aangemaakt in het beenmerg en verplaatsen zich naar de huid en de slijmvliezen. Je vindt ze niet in het bloed. Ze leven soms wel 12 weken. Zodra die geactiveerd worden door een trigger (stofje, parasiet of wat dan ook) geven ze histamine af. Dat geldt overigens ook voor de al eerdergenoemde basofiele granulocyten. Beide cellen worden geactiveerd door eosinofiele granulocyten. Zodra er dus een stofje voorbijkomt dat een reactie oproept, geven de mestcellen overvloedig histamine af en sturen daarnaast boodschappen naar de rest van het immuunsysteem om te komen helpen. Daardoor ontstaan allerlei reacties, zoals het openzetten van bijvoorbeeld bloedvaten naar het gebied waar de indringers zijn gesignaleerd. Als deze mestcellen echter zijn ontregeld, dan geven ze continue histamine af met alle gevolgen van dien. Dit wordt het mestcelactivatiesyndroom genoemd (MCAS). Wat veroorzaakt een overdreven afgifte van histamine door mestcellen? Dat zijn met name voedselallergenen en blootstelling aan schimmels (in je huis). En wat doet vitamine C dan bij mestcellen? Die stabiliseert de celmembranen (de wanden van de mestcellen), zodat ze niet constant histamine afgeven.

Koper is het volgende stofje dat erg belangrijk is voor de afbraak van histamine. Koper is een onmisbaar onderdeel voor de productie van diamine-oxidase waarvan een tekort tot te hoge histamineniveaus in je darmen leidt.

Vervolgens hebben we vitamine B6. Ik zal het niet te ingewikkeld maken, maar deze vitamine heb je nodig om histamine te metaboliseren. Heb je een tekort of heb je een genetisch MTHFR-mutatie, dan ontstaan er problemen met het gebruiken van vitamine B6 (en andere B-vitamines). Overigens zie je deze problematiek van het niet kunnen omzetten van B-vitamines ook vaak bij psychische problemen.

Voeding

Je hebt voedingsmiddelen die rijk zijn aan histamine, voeding die stimuleert tot de afgifte van histamine en DAO-remmende voeding. Allemaal hebben ze een negatief effect op de hoeveelheid histamine.

Histaminerijke voeding:

• Gefermenteerde voeding (zuurkool, yoghurt, kefir, enzovoorts);
• Bewerkt, geconserveerd of gerookt vlees (zoals de meeste worstsoorten);
• Alcohol;
• Gedroogde (zuid-)vruchten;
• Avocado, aubergine, spinazie, aardbeien, tomaten;
• Noten;
• Schaaldieren;
• Oude kaas.

Histamine-stimulerende voeding:

• Bananen;
• Tomaten;
• Tarwekiemen;
• Bonen;
• Chocola;
• Citrusfruit, aardbeien, ananas, kiwi;
• Paddenstoelen;
• Noten (vooral walnoten, cashewnoten en pinda’s);
• Alcohol;
• Voedingsadditieven zoals glutamaat, benzoaten, kunstmatige kleurstoffen, sulfieten en nitrieten.

DAO-remmende voeding:

• Gefermenteerde dranken (zoals kombucha, kefir);
• Thee (groene en zwarte);
• Energiedrankjes.

Wat kun je dan wel eten en drinken? Hoewel geen enkel voedingsmiddel gegarandeerd vrij is van histamine, zijn er een aantal gezonde voedingsmiddelen die weinig tot geen histamine bevatten, mits ze vooral vers zijn:

• Asperges, paprika, bosbessen, koolsoorten, groene bladgroenten (behalve spinazie), pompoen, courgette;
• Vers vlees, kalkoen en verse witte vis (niet gerookt!);
• Verse niet-citrusvruchten;
• Eieren (maar soms ook niet);
• Zuivelvervangers als kokosmelk en amandelmelk;
• Kokosnoot en olijfolie.

Over het algemeen geldt, hoe ouder voeding wordt, hoe meer histamine het bevat. Een verse avocado bevat dus minder histamine dan een die al dan niet gepureerd een paar dagen in je koelkast ligt.

Terzijde; in gefermenteerde voeding zitten soms bepaalde soorten bacteriën van de groep Lactobacillus die daadwerkelijk histamine produceren. Daarom kunnen sommige mensen geen gefermenteerde voeding eten omdat ze dan allergische reacties krijgen. Daarom is het dus ook niet slim om probiotica te slikken waar deze vormen Lactobacillus inzitten. In het algemeen kan het herstellen van de onbalans in bacteriën een slimme zet zijn, maar let dan wel goed op dat je niet de verkeerde probiotica gebruikt. Want daarmee kun je het probleem nog groter maken.

Medicijnen

Naast antibiotica zijn er nog meer medicijnen die de werking van diamine-oxidase frustreren. Ik heb het dan over de volgende (soorten) medicijnen: 

1. Bloeddrukverlagers uit de groep calciumantagonisten, zoals perindopril;
2. Clavulaanzuur (meestal gecombineerd met amoxicilline);
3. Chloroquine-derivaten, vaak gegeven bij parasitaire infecties of malaria;
4. Amitriptyline (een antidepressivum van de TCA-familie);
5. Metamizol, een pijnstiller uit de groep NSAID’s;
6. Isoniazide, een middel dat ingezet wordt bij tuberculose.

Al deze medicijnen tasten het vermogen van je lichaam aan om histamine af te breken.

En dan hebben we nog medicijnen die direct je immuunsysteem onderdrukken of andere effecten hebben, zoals:

1. Corticosteroïden (prednison-achtigen) die je beroven van vitamine C, zink, vitamine D, calcium en magnesium;
2. Decongestiva, middelen die je slijmvliezen laten slinken, zoals xylometazoline;
3. Anticholinergica of medicijnen met een anticholinerge werking, zoals amitriptyline, paroxetine, dimenhydrinaat, hydroxyzine, meclozine, cetirizine, doxylamine, enzovoorts;
4. Antihistaminica zelf.

Met name valt het gebruik van corticosteroïden op, vaak een eerste keuze bij een overactief immuunsysteem. Zie je het verband met histamine-intolerantie? Door prednison-achtigen te gebruiken, beroof je je van nutriënten (vitamine D, zink, calcium, magnesium en met name vitamine C). Hoewel die medicijnen je op korte termijn verlichting geven, beroven ze je dus precies van de stoffen die je zo hard nodig hebt om mestcellen te stabiliseren en je immuunsysteem te laten functioneren. Zo kom je van de regen in de drup (of andersom) om vervolgens te eindigen in een situatie van chronische allergie door chronische immuunproblemen. Daarnaast bevatten sommige medicijnen gluten als hulpstoffen die het probleem ook kunnen verergeren. Vraag dit vooral na aan je apotheker of drogist (bij vrij verkrijgbare antihistaminica).

Menstruatiecyclus

We weten dat diamine oxidase histamine afbreekt. We weten ook dat tijdens bepaalde fasen van de menstruatiecyclus deze stof minder aanwezig is. Tijdens de fase na de eisprong en de menstruatie (luteale fase), dus grofweg van dag 14 tot 28, is het gehalte DAO hoger. De gehalten van progesteron zijn in die fase ook hoger. Er dus kennelijk een verband tussen je hormonen oestrogeen, progesteron, DAO en histamine, alhoewel dit verband nog verre van duidelijk is. Daarentegen kan het wel verklaren waarom veel vrouwen worstelen met migraine die gekoppeld lijkt te zijn aan de menstruele cyclus. Mogelijk wordt migraine tijdens de menstruatie veroorzaakt door de vrijlating van histamine en bijbehorende DAO-niveaus. In de folliculaire fase voorafgaand aan de ovulatie zijn de DAO-niveaus daarentegen lager. Misschien heeft migraine tijdens de menstruatie iets te maken met het feit dat je niet in staat bent om de hoeveelheid histamine goed te reguleren. Worstel je met deze vorm van migraine, dan kan het werken om een week voor de menstruatie een dieet te eten dat laag in histamine of histamine-uitlokkers is. Wanneer vrouwen dat doen, verdwijnt de migraine of hoofdpijn vaak volledig.[3]

Schimmels

Schimmels zijn eveneens een beruchte activator van mestcellen.[4] Geactiveerde mestcellen scheiden histamine, proteasen, cytokines en andere stofjes uit als reactie op schimmels. Daarnaast veroorzaken geactiveerde mestcellen voor een toename in prostaglandines (type 2) om vervolgens te eindigen in een overdreven gevoeligheid voor al deze dingen.[5]

Gluten

In een recente pilotstudie is een verband vastgesteld tussen migraine, coeliakie, niet-coeliakie-glutensensitiviteit en de activiteit van diamine-oxidase.[6] Onderzoekers vonden in hun pilotstudie dat negen van de tien patiënten met (niet-coeliakie) glutengevoeligheid een afname hadden in DAO-activiteit en dus verhoogde histaminelevels. Dit punt staat dus in relatie tot ontstekingen in de darmen waar ik het al eerder over had. Zou dat de reden zijn dat mensen met gevoeligheid voor gluten vaker migraine hebben?

5.      Wat is de orthomoleculaire aanpak?

Gelet op het bovenstaande is het natuurlijk het meest voor de hand liggend om vooral op je voeding te letten, voor zover je dat al niet deed. Wat je wel en niet kunt eten, heb je kunnen lezen in de vorige paragraaf. En soms is 48 uur vasten in twee weken bijzonder behulpzaam omdat je darmen dan kunnen herstellen. Doe dat alleen als je gewicht dat toelaat.

Doe een allergietest

Je moet allereerst door je dokter uit laten zoeken of er sprake is van een (verborgen) allergie voor bepaalde voeding of voedingsstoffen. Je dokter of een specialist heeft (als het goed is) die kennis in huis. Want stel dat je histaminerijke voeding mijdt en je hebt een allergie voor eieren bijvoorbeeld; dan knap je nog steeds niet op. Over welke tests heb ik het dan?

• Bloedtest (IgE-test > 8 voedingsstoffen), dus niet alleen voor de acht belangrijkste;
• Delayed hypersensitiviteit, ook wel bekend als Type-IV hypersensitiviteitsreactie;
• DAO-gehalte laten bepalen in het bloed. Is het gehalte laag, dan is dat in ieder geval een signaal om histamine-armer te gaan eten;
• Totaal IgE;
• Eosinofielentelling (en om hypereosinefiel syndroom uit te sluiten);
• Cortisoltest via speeksel of via een CRH-test;
• Histaminelevels in het bloed.

De laatstgenoemde tests zeggen alleen dat er iets mis is met je immuunsysteem, maar dan weet je nog steeds niet waarom. Je moet dus ook de andere tests zien te krijgen. De uitkomsten van alle tests gecombineerd geven je meer inzicht in zaken waar je absoluut niet tegen kan, variërend van voedingsstoffen tot additieven en chemicaliën. Vraag speciale attentie voor glutenintolerantie of andere problemen in je darmen. Laat ook je microbioom onderzoeken op een normale samenstelling en op de aan- of afwezigheid van ontstekingen, parasieten en schimmels. Calprotectine is een belangrijke marker voor darmproblemen. En als je dokter die tests niet kent? Ga dan naar een andere specialist, want je moet die kennis wel hebben om de uitkomsten goed te interpreteren. Tenslotte: let ook op stoffen die in je drinkwater zitten waar je allergisch voor kunt zijn, zoals fluor en chloor. O ja, het testen van immunoglobuline G heeft geen zin; de resultaten zijn misleidend en diffuus.

Maagzuur

Begin je maag aan te zuren. Normaliter zou je dit kunnen doen met citroensap (bevat ook vitamine C) of azijn, maar in het geval van MCAS kunnen beide methoden tot problemen leiden door enerzijds citrusvruchten of anderzijds gefermenteerde voeding. Een alternatief is dan om te beginnen met betaïne HCL, een supplement dat gewoon te koop is.

Vitamine C

Vitamine C is een krachtige stabilisator van de mestcellen, dus het helpt de mestcellen om minder agressief te zijn in hun vrijlating van histamine. Het heeft ook natuurlijke antihistamine-effecten. Vitamine C is zonder twijfel het belangrijkste supplement om de afgifte van histamine uit mestcellen te verminderen. Neem geen ascorbinezuur, maar echte vitamine C. De dosering is individueel bepaald, maar je kunt dit eenvoudig zelf uitvinden door de dosering stapsgewijs te verhogen tot je diarree hebt. Dan ga je wat stappen terug in de dosering totdat je weer normale ontlasting hebt. Idealiter neem je ongeveer 5 gram in en bij voorkeur samen met 5 gram quercetine, verspreid over de hele dag.

Quercetine

Quercetine is een stof die we kennen uit appels (met schil!) en rode uien. De meeste quercetine treffen we aan in kappertjes, maar om daar nu een ons van op te eten valt ook niet mee. Het zit ook in kruiden als dille en koriander, maar ook daar ga je geen ons van eten. Meestal is suppleren dan ook het handigste. Ten eerste remt quercetine de aanmaak van mestcellen. Ten tweede remt ook direct de histaminerespons en ten derde stabiliseert het de celmembranen van de mestcel. Overigens werken vitamine C en quercetine samen hetzelfde als steroïden (prednison) door het enzym cyclo-oxygenase (COX) te remmen dat ontstekingsreacties veroorzaakt.[7] Tenslotte helpt quercetine als zinkionofoor ook om zink in je cellen te krijgen.[8] Let wel op dat je voldoende inneemt en dit ook spreid over de dag, want quercetine heeft een korte halfwaardetijd van twee uur. Het doseringsadvies is om elke 2 uur zo’n 400-600 milligram in te nemen, samen met vitamine C, zodat je van beide stoffen zo’n 5 gram per dag binnenkrijgt. Nog een weetje: quercetine is vetoplosbaar, dus neem het in met een theelepel kokosolie of wat boter. Bromelaïne zorgt voor een verbeterde absorptie van quercetine. Voor vitamine C geldt dit niet; dat is wateroplosbaar.

Vitamine B6 & koper

Zoals je net hebt gelezen, heb je vitamine B6 en koper nodig. Pas wel op met te veel koper, want koper als zink kunnen bij een tekort als een overschot voor problemen zorgen. Ik zou maximaal 2 maanden 3 milligram koper per dag innemen en er daarna mee stoppen. Als je langdurig koper slikt, druk je zink er weer uit (antagonisten). Wil je dus langer koper gebruiken, ga dan later ook zink erbij gebruiken.

Bij vitamine B6 kun je het beste voor de natuurlijke kiezen. Mocht dit niet afdoende zijn, dan kun je kiezen tussen pyridoxine HCL of P5P. Zie de blog over deze vitamine, want suppletie hiervan kan soms tot problemen leiden.

N-acetyl-cysteïne

N-acetyl-cysteïne (NAC) is een volgend supplement dat genoemd wordt. Helaas heb ik niet kunnen achterhalen waarom dit zou helpen bij histamine-intolerantie. Het zou kunnen zijn omdat NAC de voorloper is van glutathion, een antioxidant. In ieder geval wordt er over een dosering van 500 mg per dag gesproken.

Brandnetel

Brandnetel heeft geweldige anti-histamine eigenschappen. Soms zie je mensen brandnetelthee drinken tijdens het pollenseizoen. Brandnetel helpt om je immuuncellen min of meer stabiel te houden voordat het hooikoortsseizoen begint. Je kunt dit ook in poedervorm kopen als supplement.

Bromelaïne

Bromelaïne is een ander enzym dat kan helpen. Bromelaïne treffen we vooral aan in ananas. Het enzym splitst eiwitten, maar doet nog meer. Zo helpt het bij de spijsvertering, de bloedsomloop en, vooral in het kader van deze blog, het afbreken van schadelijke stoffen in je lichaam. Indirect werkt bromelaïne dus mee aan de ondersteuning van je immuunsysteem. Maar let op; als je al hypergevoelig bent door een overload aan histamine, zou je op bromelaïne ook slecht kunnen reageren. Zoek daarom eerst grondig uit waar je nu precies allergisch voor bent.

Omega-3

Omega-3 helpt om je celmembranen intact te laten. Je kunt je voorstellen dat slappe of kapotte celwanden niet bevorderlijk zijn voor het al dan niet vrijgeven van histamine door mestcellen. Omega-3 is dus, net als vitamine C, te beschouwen als een mestcelstabilisator.

Zink en vitamine A

Ik zet deze stofjes maar even bij elkaar omdat ze, net als vitamine C, het immuunsysteem versterken. Ze helpen, evenals vitamine D, de kracht van de immuunrespons te reguleren. Wat is de relatie tussen zink en vitamine A? Wel, zink heb je weer nodig om vitamine A te absorberen. Zink produceert namelijk een stofje met de naam ‘retinol-binding-proteïne’ waaraan vitamine A zich kan binden. Hou voor zink een dosering van 50 milligram per dag aan.

Vitamine D

Vitamine D heeft een immuunmodulerend effect. Het helpt ontspoorde immuunsystemen weer in balans te brengen door te sterk of te zwak reagerende immuuncellen eruit te werken en de normaal reagerende te behouden. Wees niet al te karig met dosering, want met die doseringsadviezen is veel mis. Idealiter laat je eerst je bloedwaarde controleren. Is die bekend, dan is beter vast te stellen welke dosering je nodig hebt. Weet je die niet, begin dan met ca. 20.000 IE per dag en kijk hoe het gaat.

DAO-supplementen

Er zijn ook diverse supplementen te koop die het gehalte DAO in je darmen omhoog brengen. Dat is vooral handig om histamine die je via je voeding binnenkrijgt af te breken, maar het doet bijvoorbeeld niets aan de afgifte van histamine door mestcellen.

L-glutamine

Het aminozuur L-glutamine heb je nodig om immunoglobuline A te maken. Mensen met lage niveaus IgA zijn vaak gevoeliger voor gluten. Daarnaast is L-glutamine een zinvol supplement om een ‘leaky gut’ te repareren.

Mariadistel

Mariadistel (en haar werkzame stof sillymarin) is al eeuwen bekend als levertonicum. Maridistel is niet alleen sterk in het beschermen van de lever (en andere organen) tegen gifstoffen (waaronder medicijnen of giftige paddenstoelen), maar het helpt ook als remedie bij anafylaxie of zelfs een anafylactische shock, een ernstige allergische reactie. Mariadistel stabiliseert ook de celmembranen van de mestcellen, net als vitamine C en omega-3.

Andere suggesties

Tenslotte kwam ik ook nog suggesties tegen als runderleverextract of rundernierextract, beiden omdat ze een hoog gehalte aan HNMT hebben, net als bij gezonde mensen. Sommige auteurs zien histamine-intolerantie dan ook vooral als een probleem van een slecht functioneren lever. Volgens mijn Amerikaanse bronnen kunnen bovenstaande supplementen gezamenlijk helpen vanwege de synergie die ze samen hebben in combinatie met een histaminevrij dieet.[9]

Alles overziend is het een complexe materie, zeker als je last hebt van het mestcelactivatiesyndroom. Maar hou hoop! En begin met je maagzuur op orde te brengen…

Disclaimer

Medische informatie wordt alleen verstrekt als informatiebron en mag niet worden gebruikt of vertrouwd voor diagnostische of behandelingsdoeleinden. De informatie is niet bedoeld als patiëntenvoorlichting, creëert geen relatie tussen patiënt en orthomoleculair adviseur en mag niet worden gebruikt als vervanging voor professionele diagnose en behandeling. Raadpleeg uw zorgverlener voordat u beslissingen over uw gezondheid neemt of voor advies over een specifieke medische aandoening. INNR B.V. is niet aansprakelijk voor enige schade, verlies, letsel of aansprakelijkheid op welke manier dan ook geleden als gevolg van uw vertrouwen op de informatie uit dit document.